Sofies Verden - Jostein Gaarder (1991)

Vreselijk interessant boek en mijn eerste echte kennismaking met het fenomeen filosofie.

Niet alleen een behapbare cursus 'filosofie voor beginners' maar ook nog eens in de vorm van een bijzonder verhaal. Niet altijd even sterk geschreven, maar dat kan ook aan de vertaling liggen.

Ach, na een 300 tal pagina's had ik het toch wel wat gehad hoor. Let wel, zeer interessant, maar dat hele gedoe met die auto op dat verjaardagsfeestje ofzoiets, dat vond ik toch wat stom. .

Een erg belangrijk boek, ik ben ervan overtuigd dat heel veel mensen langs deze weg voor het eerst met filosofie in aanraking gekomen zijn, mezelf incluis. Ik wou het onlangs nog eens herlezen en toen stak het me al direct tegen, het is toch wel erg stijf geschreven, en die dialoogstijl komt soms heel geforceerd over, maar kom, het is een knap verhaal waarin heel veel aan bod komt en er zijn weinig boeken waarin zoveel interessante en gevarieerde gedachten staan als dit .

Een ambitieus boek, dat zonder meer, maar niet zonder problemen. Het is vaak boeiend als beknopt overzicht van de geschiedenis van de filosofie (en het boek is op z'n best als het verbanden legt tussen de verschillende filosofen), maar tegelijkertijd zijn de beschrijvingen vaak van een soort kinderlijk simplisme. Nu wordt de cursus in het boek natuurlijk geschreven voor een 15/16-jarige, dus wellicht dat mensen van die leeftijd er meer mee hebben dan ik.

De raamvertelling slaagt er aanvankelijk nog wel in om het boek wat vaart te geven, maar al snel wordt duidelijk dat het nooit veel meer dan een raamvertelling zal worden. Sofie is een niet erg interessant personage, die bovenal een stand-in voor de lezer is om de filosofiecursus aan te horen. Haar weinige inhoudelijke opmerkingen gaan steevast over feminisme of environmentalisme, waardoor Gaarder in andere gevallen dingen - bij afwezigheid van een tegenwerping van Sofie - voor vanzelfsprekendheid door kan laten gaan.

Als in het begin bijvoorbeeld wordt gesteld dat existentiële vraagstukken relevant zijn, gaat Sofie daar eenvoudig mee akkoord. Gaarder gaat wel uitvoerig in op de vraag waarom de meeste volwassenen zich niet verwonderen over de wereld, maar negeert daarbij de belangrijkere vraag waarom het dan wel relevant zou zijn om je te interesseren voor filosofische vraagstukken. Het overgrote deel van de lezers zal zich waarschijnlijk bij voorbaat wel voor filosofie interesseren (anders zouden ze het boek immers niet lezen), maar ik vind het toch een storend hiaat in de opbouw, aangezien alle volgende hoofdstukken op deze stilzwijgende aanname gestoeld zijn.

De raamvertelling had zich nuttig kunnen maken als deze wat parallellen had gevormd met de inhoud in de filosofiecursus, maar helaas komt Gaarder niet verder dan een link bij Berkely. Deze link zorgt voor een verrassende (zij het misschien wat flauwe) twist, maar daarmee had het verhaal dan wel op moeten houden. Berkely valt echter pas halverwege de geschiedenis van de filosofie - en dus ook halverwege het boek -, en daarna ontspoort het verhaal volledig (en ook bij 15/16-jarigen kun je echt niet meer met sprookjesfiguren aankomen om je punt te illustreren). 3 *

Ik vond het verhaal eerlijk gezegd allerminst ontsporen. De manier waarop Sofie 'overleeft' is als literaire figuur, net zoals de sprookjesfiguren. En als fictief karakter kan zij niet veel aan de wereld veranderen, maar kleine veranderingen kunnen vaak leiden tot grotere. Ik vond het eigenlijk best knap hoe de auteur tot zo'n logische afronding kwam. Zo vertelde hij niet alleen iets over filosofie maar ook over karakter en functie van literaire personages.

Ik vond het allemaal erg vergezocht, en bovenal veel te letterlijk beschreven.

Dat laatste is wel waar, maar zoals je zelf al hebt opgemerkt is de roman in eerste instantie bestemd voor jongeren. En dan zul je daar als schrijver rekening mee moeten houden. En als prikkelende inleiding tot de filosofie vond ik het boek heel geslaagd, al hoor ik zelf allerminst tot de doelgroep.

Tsja, begin was heel aardig en ik was benieuwd wat er zou gebeuren, wat het werd vond ik en ver gezocht en te surrealistisch. Het einde was daarentegen wel weer goed en maakte het middenstuk (vanaf het onweer) meer begrijpelijk. Toch maar 3,5 ster.
De filosofische vond ik er net iets te dik bovenop liggen maar het was wel duidelijk en verhelderend uiteengezet.

Goed boek.. 4*..

Wel moeilijk om doorheen te komen, ben vaak opnieuw begonnen. Nu ik hem uit heb, ben ik veel kennis en een mooi boek rijker.

Ook ik kijk met gemengde gevoelens terug op Sophies Verden. De besproken filosofische stof is interessant, maar indien de geschiedenis van de filosofie in een roman verwerkt wordt, verwacht ik dat dit op een enigszins originele en interessante manier gedaan wordt. In dit boek is er grotendeels sprake van een gortdroge samenvatting. Nu vind ik filosofie niet gortdroog, maar ik kan begrijpen dat anderen dat wel vinden. Als ik een samenvatting van de filosofie behoef, dan raadpleeg ik wel andere bronnen. Ergens halverwege maken de brieven plaats voor dialogen, maar o, wat zijn die belabberd. Helaas zorgen die dialogen er ook voor dat de personages alle geloofwaardigheid hebben verloren. De verre van hoogstaande beschrijvingen dragen ook niet bij aan een hoge waardering, hoewel er één zin is, die het vermelden waard is:
Als het menselijke brein zo eenvoudig was dat we het konden begrijpen, dan zouden we zo dom zijn dat we het toch niet zouden begrijpen.
Weinig bijzonder eigenlijk, maar vergeleken met de overige zinnen vind ik het wel een leuke zin.

Waar ik mij ook aan gestoord heb, is het feit dat het personage Alberto nadrukkelijk heeft gezegd dat alle filosofie behandeld moest worden. Zo halverwege het verhaal wordt de besproken filosofie met het verhaal verweven in een leuke raamvertelling, maar uiteindelijk blijkt dat alleen Berkely van belang is geweest. Een deceptie.

Verder is dit tweede deel van het boek nodeloos buitensporig met al die sprookjesfiguren en is daardoor totaal niet meer serieus te nemen; ik neem aan dat ook 15-jarige Hilde weinig plezier beleeft aan zulke kinderachtige flauwekul.

Ondanks dit alles heb ik mij niet echt verveeld, dus een ruime onvoldoende zal het niet worden.

Het is niet niks, om 12jarigen aan te zetten tot filosofisch denken.
Gaarder deed hier een zeer goede poging door er een spannend verhaal en verschillende schrijfstijlen aan vast te knopen. Zo brengt hij de lezer ook iets bij over literaire genres.

De 'zoektocht' naar westerse filosofische geschiedenis is naar mijn mening goed beschreven, al vinden veel kenners en wetenschappers dat er veel 'groten' zijn weggelaten.
Het is al zo'n dik boek, en er staan toch bij iedere stroming enkele grote namen in.

Wie filosofie uitgebreid wil bestuderen, moet zich naar een universiteit begeven, maar als inleiding kan dit zeker dienen!

P.S. gelieve ook zijn "door een spiegel, in raadselen" te lezen.
Dit is een boek dat mij altijd bijgebleven is, en een échte aanrader.

Ben in dit boek beginnen lezen op mijn 13de. Na 300 tal blz ben ik gestopt. Nu (op mijn 16de) ben ik er opnieuw in begonnen en ik vind het nog altijd een erg interessant boek!!! Hoe Gaarder zoiets moeilijks als filosofie kan verwerken in een boeiend verhaal, chapeau !

Lees je het boek nu wel uit? Ondanks dat het volgens jou nog altijd een erg interessant boek is?

Veel mensen wijzen op het feit dat Gaarder de filosofie zo makkelijk weet uit te leggen. Daarin hebben ze weliswaar gelijk, maar anderzijds zijn er vele inleidingen in de filosofie die dat net zo vlot doen en niet als topboek worden erkend. De meerwaarde van Gaarder, het verhaaltje die de lessen aan elkaar plakt, is van een heel bedenkelijk niveau, waardoor het boek in z'n geheel toch wel erg overschat wordt. Vind ik.

Misschien moet ik het boek toch maar eens gaan lezen. Het is namelijk al drie jaar geleden dat ik nog eens met filosofie in aanraking gekomen ben. Hopelijk is het een leuke heropfrissing van de basiscursus die ik in mijn eerste jaar universiteit gehad heb.

Ik herinner me nog uit mijn jeugdjaren dat m'n vriendin een computerspel had van "De Wereld van Sofie". Is iemand hier bekend mee?

Het is eens te meer bewezen: wie “filosofie for dummies” hoort mag in vertwijfeling de wenkbrauwen fronsen. Jostein Gaarder mag dan wel de bekendste inleiding tot het Westerse denken op zijn conto hebben staan, uit ‘De wereld van Sofie’ valt in elk geval niet op te maken waarom. Augustus als filosofie-maand is bij deze barslecht begonnen.

Waar ik me eerst en vooral mateloos aan ergerde was hoe eindeloos debiel het karakter van Sofie wel is. Op een dag staat dit kleine meisje op, stelt ze vast dat ze eigenlijk nog nooit het leven in vraag heeft gesteld, is alles wat ze op school leert plots “stom” en wordt ze op haar vijftiende door jan en alleman absurd genoeg tot "volwassen" gekroond. Kon Jostein Gaarder dan echt niet vermoeden dat hij een publiek voor zich heeft dat ernstige literatuur wil, en geen stijlloze, opstel-achtige “Sofie ging weer naar het Hol”-zinnentjes voor kleuters. Want meer dan tot de oprechte ‘denkers’ onder ons richt Gaarder zich tot een achterhoede, ongetwijfeld minder in aantal. Of ik zou me al sterk moeten vergissen...

En waar haalt de auteur bovendien zijn gigantische ego vandaan? Ten eerste is er Sofie, die zich tussen Alberto’s stukken ofwel overgeeft aan dwaze one-liners, ofwel als een pretentieus mormel om meer uitleg vraagt. Weg, laatste greintje sympathie voor het centrale personage. Om nog maar te zwijgen van de dunk die Gaarder van zichzelf heeft: waar haalt hij het recht vandaan om diegenen die niet "denken" als ‘inferieuren’ te beschouwen, als blinde individuen waarvoor elke moeite er één te veel is? Er zijn genoeg intellectuelen die bewust een anti-filosofische houding aan nemen - waarom zou dat niet mogen? Een quote van Goethe uit zijn context rukken is in die zin wel erg gemakkelijk, denk ik zo...

En laten we het dan even over de vorm hebben. Gaarder creëert niet alleen een oninteressant Sofie-figuur, maar gooit er ergens midden de roman ook nog een Hilde bij, kwestie van het boek meer vermeende diepte te geven. Alleen zijn Gaarders gladde tricks zo eenvoudig te doorzien dat het onmogelijk werken kan. Ook dàt personage zit meteen fout getypeerd, wat in de absurde finale alleen maar duidelijker wordt.

En wat dan tussen al die irritatie door? Juist ja, een interessant overzicht van de Westerse filosofie. De auteur mag dan noch van schrijven, noch van plot-ontwikkeling veel kaas gegeten hebben, de behandelde materie begrijpt hij wel goed – de geslaagde voorbeelden nemen we hem dan ook in dank af. Helaas mis ik meer actuele filosofen: heeft Nietschze niet meer verdiend dan 5 lijntjes; en waar zijn Wittgenstein, Popper en Schopenhauer nou helemaal gebleven?

Goed, er zijn vast en zeker betere inleidingen geschreven, maar wie het louter om "de materie an sich" doet, zal hier alsnog wat aan hebben. En zo wordt mijn fikse onvoldoende een nipte buis.
2*

Ik denk dat je het boek te laat gelezen hebt Ik volg je volledig eigenlijk in je commentaar en ik heb ook helemaal geen zin meer om het boek nog eens te herlezen (ik neem het soms uit de kast om snel een overzichtje te lezen van een of andere filosoof als ik dat nodig heb). Sofie is een kalf, dat vond ik al toen ik 12 was, maar ik vind niet dat je gelijk hebt als je het hele plot herleid tot gladde tricks: voor een jeugdboek is het toch best wel complex en roept het een hoop vragen op over realiteit en fictie - dat de personages weinig diepgang hebben geef ik gerust toe, maar de onderlinge relaties heb ik altijd wel knap gevonden.

Maar als je het op je 12e leest, wat blijft er dan van bij dat echt "van belang" is? Bepaalde theorieën kan je toch niet aan kinderen uitleggen, en kan je dus ook niet begrijpen voor je 15e? Of is Freud een beetje super-begaafd?

Uiteraard niet (daarmee beantwoord ik ineens je laatste twee vragen ), maar dat neemt niet weg dat het boek veel vragen stelt die je als twaalfjarige perfect kunnen boeien, en een hoop van de antwoorden zijn wel begrijpelijk, al is het misschien niet in al hun dimensies. Ik weet nog heel goed dat ik van Kant helemaal niks begreep, maar zo'n theorieën als Plato, Voltaire of Descartes kun je best bevatten op je twaalfde, al is het maar dankzij de concrete voorbeelden. Wat er bijblijft is relatief weinig - de vragen zelf, en het idee van verwondering tegenover de wereld voornamelijk. Dat lijkt me ook meer dan genoeg om mee te starten

Dat is inderdaad een mooie basis, zeker op jonge leeftijd. Ik ben het dus wel met je eens eigenlijk.

Opzich wel aardig, maar het heeft wat teveel minpunten om echt goed te zijn. Sofie is inderdaad eens schaap. De dialogen met Alberto waren erg slecht en Sofie kwam dan ook niet veel verder dan 'ik begrijp het', 'kun je daar een voorbeeld van geven' en 'nu snap ik het'. Ik vind het jammer dat Gaarder niet wat meer een discussievorm gebruikte om filosofische ideeen te verkennen. Verder is dit als overzicht nogal incompleet. Met name de moderne filosofie komt er wel erg bekaaid vanaf. Frege tot Quine krijgen ongeveer een regeltje. Verder stoorde ik me ook aan het belerende toontje. Eco-filosofie . Verder doet het boek wel aardig wat het moet doen en werd het verhaaltje aan het einde steeds leuker.

Drie sterren.

Ik vond dit een leuk boek. Filosofie voor dummys oid. Af en toe leunt het wel ietwat tegen een geschiedenisles, dat niet altijd ten goede komt van het verhaal.
Maar een dikke pluim voor het idee en het proberen om dit in een avontuur te verwerken.
Gezien de kritieken ook op dit boek, ben ik benieuwd of e.e.a wel goed vertaald is. Maar goed mijn Noors is nog niet zo goed, dus dat kom ik dus niet te weten.
Ik vond het i.i.g leuk om te lezen en zo kennis te maken met verschillende filosofen. Tuurlijk zal er wel kinnesinne zijn voor het missen van het e.o.a, maar het blijft een jeugdboek, voor naslagwerk van het hedendaagse gemurmel over het wie en waarom, moeten diegenen maar zelf een boek schrijven.

Onzin. Dit boek is gewoon incompleet en dat is gewoon verwijtbaar. Dat Gaarder het moeilijk vond om die filosofen begrijpbaar te maken voor kinderen is geen excuus.

Is het zijn bedoeling geweest om dit boek compleet te maken? Mij lijkt het meer op een introductie tot...
Waar baseer jij je mening op dat Gaarder het moeilijk vond om die filosofen begrijpbaar voor kinderen te maken? Voor iemand die filosofie/theologie en literatuur studeerde aan de universiteit en daar 10 jaar les in gaf, lijkt mij dat niet het meest waarschijnlijke. Of is het zo dat jij van mening bent, dat de filosofen die hij niet behandelt, moeilijker verklaarbaar gemaakt konden worden in het boek t.o.v degene die wel benoemd zijn?

Jouw reactie voelt voor mij een beetje aan als iemand die fan is van een groep die een verzamelalbum uitbrengt en aangeeft dat dit en dat er eigenlijk nog op had gemoeten en het andere er weer af, om het zo compleet te maken. Maar wie bepaalt dat dan? Bezien vanuit het succes dat dit boek heeft gehad, had het voldoende inhoud om een zeer breed publiek aan te spreken. Vanuit je waardering voor dit boek, spreekt dit ook wel enigszins uit.

Daarnaast; Zou het niet zo kunnen zijn, dat het vanuit Gaarder een bewuste keuze was om Sofie zo neer te zetten als een ''schaap' en de dialogen vooral heel basic te houden?

Ik geef toe het is al een geruime tijd geleden dat ik dit boek gelezen heb en van verdieping in de filosofie is het nooit echt van gekomen, dat komt nog door die oorlogswond, waarbij ik nog steeds een granaatscherf in mijn hersenen heb zitten..anders.
Dus ik zal wel een andere insteek hebben als jij. Maar ben gewoon nieuwsgierig.

Hoe de verhoudingen precies moeten zijn weet ik niet, maar dit boek laat gewoon een heel tijdperk links liggen. Alsof een natuurkunde boek stopt bij Newton en niets vertelt over de Relativiteitstheorie en Quantummechanica. Je kunt in zo'n geval niet spreken van een goede introductie.

Als hij er meer over had verteld had hij er ook veel meer tegenstellingen in kunnen bouwen wat het boek natuurlijk een stuk leuker maakt.

Ik geloof verder best dat hij diegene die er nu bekaaid vanaf komen inzichtelijk kan maken. Ik probeerde slechts de zinssnede "maar het blijft een jeugdboek" te interpreteren"

Duidelijk

Volledig mee eens, hier stoorde ik mij ook aan.
Gaarder is als schrijver niet erg bijzonder, en als filosoof een tikkeltje pretentieus.

Een interessant boek omdat ik hiermee kennis heb gemaakt met filosofie, verder is het verhaal en de manier van schrijven weinig soeps.

Als boek kinderachtig en oninteressant, als filosofie-overzicht duidelijk en interessant. De personages zijn enkel opvulling en bieden nergens enige interessante inzichten of eigenschappen oid. Het boek-realiteit verhaal is op zich goed bedacht, je kunt het interpreteren door de ogen van de klassieke Grieken; Plato's ideeënwereld, waar de eeuwige ideeën voortleven en Socrates: door op de geest te richten wordt je onstefelijk, en had hij zelfs zijn lichaam niet meer nodig. Helaas is de uitwerking leuk noch spannend.

Maar het boek heeft zeker een heleboel te bieden; de geschiedenis van de westerse filosofie duidelijk en bondig uitgelegd. Van de oude Grieken tot schrijvers als Shakespeare tot rationalisten tot existentialisten. Het boek biedt genoeg sceptische reflectie op de denkers door de eeuwen heen. Het wordt enkel verstoord door Sofie die het niet kan laten om om de paar regels 'Vertel!' 'Ga verder!' te roepen. Verder vind ik het jammer dat Nietschze zo kort is behandeld, maar toch mijn complimenten; Gaarder heeft heel veel filosofie in minder dan 600 bladzijdes gestopt.