De Zwarte met het Witte Hart - Arthur Japin (1997)
Nederlands
Waargebeurd / Historisch
441 pagina's
Eerste druk: De Arbeiderspers,
Amsterdam (Nederland)
In 1837 worden twee Afrikaanse prinsjes, Kwasi en Kwame, geschonken aan koning Willem I. De kinderen dienen als onderpand voor een illegale slavenhandel van de Nederlandse regering. In Delft worden de jongens als Hollanders opgevoed. Ver van hun ouders verleren zij hun taal en gebruiken. Als bezienswaardigheden geïntroduceerd aan het Haagse hof raken zij bevriend met Anna Paulowna's dochter, prinses Sophie. Terwijl Kwasi zich uit alle macht aanpast en een echte Nederlander wil worden, vecht Kwame om zijn Afrikaanse identiteit te behouden en op een dag terug te kunnen keren naar zijn volk. Jaren later, aan het begin van de twintigste eeuw, kijkt de bejaarde prins Kwasi Boachi vanaf zijn Javaanse theeplantage terug op hun buitengewone leven, om pas dan te ontdekken dat een complot van de Nederlandse regering zijn Indische carrière heeft gedwarsboomd.
"De eerste tien jaar van mijn leven was ik niet zwart. Ik was op veel manieren anders dan de mensen om mij heen, maar donkerder was ik niet. Dat weet ik. Er is een dag geweest waarop ik een verkleuring gewaarwerd. Later, toen ik eenmaal zwart wás, ben ik weer verschoten."
Ook het vervolg, over de rode kerststerren in een theeveld, doet nog wel denken aan Een Schitterend Gebrek, omdat Japin erin slaagt stijl en inhoud zo goed te vermengen. In het vervolg blijft het boek dan een beetje hangen. Het is duidelijk een waarheidsgetrouw verhaal, keurig geschreven en historisch best boeiend, maar toch nooit meer dan dat. Japin roept de wereld van toen en van het Nederlands kolonialisme heel goed op, dat is zeker. Fictieve werelden zijn echter vaak spannender. 3*
De eerste alinea mag zowat de beste genoemd worden van het hele boek:
"De eerste tien jaar van mijn leven was ik niet zwart. Ik was op veel manieren anders dan de mensen om mij heen, maar donkerder was ik niet. Dat weet ik. Er is een dag geweest waarop ik een verkleuring gewaarwerd. Later, toen ik eenmaal zwart wás, ben ik weer verschoten."
Ook het vervolg, over de rode kerststerren in een theeveld, doet nog wel denken aan Een Schitterend Gebrek, omdat Japin erin slaagt stijl en inhoud zo goed te vermengen. In het vervolg blijft het boek dan een beetje hangen.
Ik ben dat persoonlijk niet helemaal met je eens, omdat die eerste zinnen wel kracht bij wordt gezet in latere passages. Het fragment waaruit de titel wordt ontleend, is minstens zo krachtig. Wel had ik persoonlijk de relatie tussen de prinsjes iets meer uitgewerkt gezien.
Vermenging hiervan met leidende inhoud gaat hem minder goed af. Uitzonderingen zijn natuurlijk te vinden, bijvoorbeeld in de eerder aangehaalde openingsalinea. Maar hij heeft het onderrichten van Indische begrippen in de eerste hoofdstukken teveel overdreven, wat maakt dat de roman traag op gang komt. Gelukkig: als-ie eenmaal loopt is er geen houden meer aan. Als (emotioneel) hoogtepunt wil ik graag deel vier bestempelen. De briefwisseling vanuit Kwame's perspectief, zijn verwachtingen, het gebrek aan inlossing met zijn zelfmoord tot desastreus gevolg.
Het nawoord van Japin heeft het boek toch een extra staartje meegegeven. Dat het niet geweldig ging met de beide prinsen, was me keer op keer al ingewreven. Dat aan zowel het schrijven zelf echter zulke antecedenten (én na de publicatie zulke consequenties) aan verbonden waren had ik niet overzien. 10 jaar onderzoek, en een lancering voor Japin de literaire wereld in. Ontzag, op zoveel verschillende niveaus.