2666 - Roberto Bolaño (2004)

Dit boek van de overleden schrijver Bolano is een ware leeservaring. Het is zeker geen gemakkelijk, rechtlijnig verhaal waar je in meegezogen wordt, maar veeleer een soort allesomvattende zoektocht die ongelofelijk weet te fascineren, en meesterlijk werd beschreven.

Het boek bestaat uit vijf afzonderlijke delen. Het eerste deel vertelt over vier literatuurwetenschappers die op zoek gaan naar de schrijver Archimboldi. Eigenlijk staat vooral hun onderlinge relatie centraal. Hier verschijnen ook enkele figuren die later terug zullen komen, maar vooral de stad Santa Teresa doet z'n intrede, en terloops worden ook de vrouwenmoorden die daar plaatsvinden aangekaart.

Het tweede deel gaat dieper in op één van de nevenpersonages uit deel één, namelijk de naar Mexico uitgeweken filosofie professor Amalfitano. In deel drie komt zijn dochter aan bod. Zij maakt kennis met een Amerikaanse cultuurjournalist die naar Santa Teresa afzakt om een bokswedstrijd te verslaan.Persoonlijk vind ik deze twee delen iets minder, maar ze dragen bij aan de schepping van een algemeen beeld dat steeds grimmiger wordt en z'n climax kent in het volgende deel.

Daarin worden de vrouwenmoorden uitvoerig behandeld. Dit is een heel raar stuk om te lezen. Bolano volgt bepaalde personages, vertelt wat over hun leven, en als ze iemand ontmoeten gaat hij deze persoon behandelen; er is dus een constant wisselende hoofdfiguur. Tussen die lotgevallen door worden alle moorden beschreven, en dit doet Bolano uitermate sec en klinisch, doch hij vertelt ook wat over het leven van het slachtoffer. Je krijgt dus een gruwelijk totaalbeeld van de samenleving in Santa Teresa, beschreven op een wijze dat ik tot nog in geen enkel ander boek heb aangetroffen.

Met het vijfde deel gaan we terug in de tijd, en wordt de biografie van Archimboldi weergegeven. Hoewel deze schrijver centraal staat, zal Bolano opnieuw een heleboel nevenfiguren uitgebreid aan bod laten komen.Uiteindelijk zal dit dan, indirect, heel nauw gaan aansluiten met het eerste deel.

Het moet dus duidelijk zijn dat de rode draad niet één verhaal is, maar veeleer de wederkerende thema's en het geografisch punt Santa Teresa, dat in deel 4 als een gruwelijk decor wordt neergezet.
En hoewel die misdaden een belangrijk onderdeel van het boek vormen, mag je het boek zeker niet benaderen als een misdaadroman waar de oplossing centraal staat. 2666 is de hopeloze zoektocht van veel verschillende, kleurrijk beschreven figuren.

Aanrader!






Klara.be

recensie voor school:

De literaire hype van 2009 komt uit Zuid-Amerika, en luistert naar de naam 2666. In de pagina’s met cadeautips voor de eindejaarsfeesten die nu de kranten en tijdschriften verschijnen, vind je steevast deze titel terugkomen, en ongetwijfeld zal die ook verschijnen in de tal van toplijstjes die het begin van het nieuwe jaar met zich meebrengt want zowel recensenten als auteurs zijn vol lof over het boek en zelfs modemagazines als bijvoorbeeld Fantastic Man vinden het een stijlvol idee om 2666 te lezen.

Nochtans is het allerminst een evidentie dat net dit boek uitgroeide tot de must-read die het is geworden: de Chileense schrijver, Roberto Bolano, is reeds zes jaar dood en zijn magnum opus was nog niet helemaal afgewerkt bij zijn overlijden, het boek is geenszins dat spannende boek à la De Da Vinci code waar de cliffhangers na ieder hoofdstuk opduiken en ,de dooddoener in commercieel opzicht, het boek is een vuistdikke turf van meer dan duizend pagina's.

Dat dit alles hem lezers zou kunnen kosten, had ook Bolano zelf destijds ingezien. Omdat 2666 opgedeeld is in vijf verhalen die zich ook afzonderlijk laten lezen, had Bolano er dan maar voor geopteerd om het als vijf afzonderlijke boeken te laten verschijnen. Dit garandeerde hem dat hij ook na zijn dood, althans toch voor nog een bepaalde tijd, kostwinner zou kunnen zijn voor z’n twee kinderen . Toch opteerde Bolano’s uitgever ervoor om de vijf verhalen wel samen uit te brengen. Enerzijds omdat dit zeker en vast een meerwaarde heeft aan het boek en anderzijds omdat de schrijver het vermoedelijk zelf zo wilde, als hij geen rekening diende te houden met het nalaten van een of andere erfenis. In 2666 laat hij zich immers ontvallen dat hij het een spijtige zaak vindt dat de lijvige schrijfwerken à la Moby Dick of Het proces veeleer een zaak van het verleden zijn dan een zaak van de toekomst: ‘Wat een trieste paradox, dacht Amalfitano. Zelfs geletterde apothekers wagen zich niet meer aan de grote, onvolmaakte, onstuimige werken die zich een weg banen in het onbekende. Ze kiezen voor de perfecte oefening van de grote meesters. Of wat hetzelfde is: ze willen de grote meesters zien terwijl die zich trainen in het schermen, maar ze willen niets weten van de echte gevechten, waarin de grote meesters strijden tegen “dat”, het “dat” dat ons allemaal angst aanjaagt, het “dat” dat intimideert en koppig volhoudt, waar bloed en dodelijke verwondingen en stank aan te pas komen’. Deze passage is overigens Bolano ten top: beschouwend, niet altijd even gemakkelijk, mooi geconstrueerd en bijgevolg rationeel aandoend, maar evenwel duister, enigszins beangstigend en daarom emotioneel.

Waar gaat het verhaal over? Zoals gesteld is 2666 opgedeeld in vijf boeken, die perfect afzonderlijk gelezen worden, maar toch één duidelijk geheel vormen. Hoewel het mogelijk is om kort te schetsen waarover elk boekdeel afzonderlijk handelt, zal dit nooit een goed beeld geven van het geheel, omdat Bolano de kern van ieder verhaal aandikt met allerhande feiten en bijverhalen, die een sfeer of een gevoel oproepen, die noodzakelijk is om 2666 in elkaar te doen klikken.

In het eerste boek, het deel van de critici , maken we kennis met een groepje literatuurwetenschappers die onderzoek verrichten naar de Duitse schrijver Benno von Archimboldi. Over die Archimboldi is nauwelijks iets geweten, dus de wetenschappers moeten letterlijk een zoektocht naar feitenmateriaal aangaan. Via colloquia over heel Europa verspreid, komen ze geregeld in contact met elkander en groeien er eveneens persoonlijke relaties tussen de vier. Wanneer ze te weten komen dat Archimboldi in Santa Teresa, Mexico gesignaleerd zou zijn, besluiten de drie jongste onder hen naar Mexico te reizen, in de hoop de schrijver te ontmoeten. De zoektocht blijkt tevergeefs te zijn, want op geen enkel ogenblik lijken zij in hun missie te gaan slagen. Terloops wordt het drietal gewezen op de gruwelen die zich in Santa Teresa afspelen, en zo maakt de lezer samen met de wetenschappers kennis met de vrouwenmoorden. Op een subtiele manier wijst Bolano naar deze donkere schaduw, die vooral in het vierde deel het boek helemaal zal domineren.

In deel twee, het deel van Amalfitano, beschrijft Bolano een portret van Amalfitano, de van Spanje naar Mexico uitgeweken academicus die reeds verscheen in het eerste deel als contactpersoon van de Europese wetenschappers. Amalfitano laat zich kenmerken als een man van de letteren en cultuur. Meermaals duiken geometrische tekeningetjes van zijn hand op waar namen van grote geesten met elkaar in verband worden gebracht: Diderot, Leibnitz, Thomas More, Whitehead, Suslov, Bloom … Naarmate de complexiteit en het absurde van de tekeningetjes toeneemt, krijg je ook als lezer het gevoel dat deze man afdaalt naar een, vooral emotioneel labiele, vertroebelde geestestoestand. Amalfitano mist zijn vrouw die in Europa achterbleef, en maakt zich zorgen om zijn dochter Rosa. De vrouwenmoorden zijn in dit deel niet louter een ‘fait-divers’ meer, maar een terechte reden tot zorg voor een vader van een dochter.

In het deel van Fate dient een gekleurde journalist vanuit Noord-Amerika een reis naar Santa Teresa te ondernemen om een boksmatch te verslaan voor een Amerikaanse krant. De journalist, Fate, die eigenlijk helemaal geen sportverslaggever is, maar schrijft voor het cultuurkatern van de krant, profiteert van de gelegenheid om een tussenstop te maken in Detroit waar hij een ex-lid van de Black Pantherbeweging interviewt. Na deze omweg, van een tiental pagina’s, in Santa Teresa aangekomen, zoekt hij spoedig contact met echte sportkenners zodat die hem van enige inside-information over de boksmatch kunnen voorzien. Op die manier leert hij een vrouwelijke journaliste kennen die een reportage maakt over de vrouwenmoorden in Santa Teresa, en voor het eerst begin je als lezer ook de omvang van de problematiek omtrent de moorden te begrijpen. Fate besluit samen met de vrouw de verdachte voor deze moorden te gaan interviewen: een boomlange Duitser, met grijswitte haren en blauwe ogen (die opvallend veel gelijkenissen met Archimboldi vertoont). Intussen gaat hij ook geregeld op stap in het nachtleven van Santa Teresa met enkele jongeren uit het boksmilieu. Een van die jongeren is Rosa, de dochter van Amalfitano. Doordat je als lezer reeds de angsten van haar vader leerde kennen, en je steeds meer ingewijd wordt in de vrouwenmoorden, krijg je met het vorderen van dit deel het onbehaaglijke gevoel dat er een zwaard van Damocles boven het hoofd van Rosa's hangt.

Bolano breekt dit deel plots af, en schotelt de lezer het omvangrijkste stuk voor, het deel van de misdaden. Waar bij de vorige boekdelen telkens een of meerdere figuren van nabij gevolgd werden met als geografische achtergrond de stad Santa Teresa, treedt de stad hier zelf op de voorgrond. Bolano volgt een figuur, vertelt wat over hem, en wanneer een ander persoon in dat verhaal voorkomt, vertelt hij plots over het noemenswaardige van dat personage, tot er opnieuw een figuur in het verhaal verschijnt die hij kan beschrijven… Zo kan de man in 350 pagina’s het leven in Santa Teresa via verschillende standpunten belichten. Het gevaar voor de willekeur die op die manier eveneens in het geheel kan sluipen, zwakt hij wat af door telkens terug te vallen op de vrouwenmoorden. Deze misdaden zijn geen fictie. In de Noord-Mexicaanse stad Ciudad Juarez verdwenen reeds meer dan honderd jonge vrouwen, om later verkracht en vermoord teruggevonden te worden. Ondanks een groot aantak complottheorieën die beschuldigend wijzen naar psychopaten, de maffia, de overheid of de illegale organenhandel, blijft het vooralsnog gissen naar de daders of de motieven. 2666 biedt evenmin een antwoord, doch Bolano wil alvast het probleem kenbaar maken. Dat doet hij door geval per geval gedetailleerd te behandelen: wie was de vrouw die verdween, in welke omstandigheden verdween ze, wie vond haar lijk, zijn er personen opgepakt of ondervraagd..? Bij momenten heb je de indruk dat je een politieverslag leest of naar een aflevering van een misdaadserie kijkt. Naar het einde toe wordt eveneens een verdachte naar voor geschoven: een boomlange Duitser, met witgrijze haren en blauwe ogen. Dit is uiteraard dezelfde man die in het derde boek gearresteerd was en hoewel je vrij vlug aanvoelt dat dit niet de dader is,althans niet van alle moorden, rijst het vermoeden dat deze man wel eens de schrijver Benno von Archimboldi zou kunnen wezen.

Het vijfde en laatste boek, het deel van Archimboldi, zou daarop een antwoord kunnen geven, en als het ware de sluitsteen zijn die het boek naadloos tot een geheel samenbrengt. De hoofdfiguur hier is Hans Reiter. Bolano omschrijft hem voor het eerst op deze manier: “"In 1920 werd Hans Reiter geboren. Hij leek meer op zeewier dan op een kind. Canetti en naar ik meen ook Borges, twee totaal verschillende mensen, beweerden dat zoals de zee kon worden opgevat als het symbool of de spiegel van de Engelsen, het bos de metafoor was waarin de Duitsers leefden. Vanaf zijn geboorte was deze regel niet van toepassing op Hans Reiter. Hij hield niet van het land en nog minder van de bossen. Hij hield ook niet van de zee, of van wat door de gewone sterveling zee wordt genoemd en wat in feite alleen het oppervlak van de zee is, de door de wind opgezweepte golven die allengs veranderd zijn in de metafoor van de nederlaag en de waanzin. Waar hij wel van hield was de zeebodem, dat andere land vol vlakten die geen vlakten waren, valleien die geen valleien waren en afgronden die geen afgronden waren."” Met het levensverhaal van de Duitser Hans Reiter, dient ook de Europese geschiedenis van de 20ste eeuw zich aan. Reiter zal immers aan de kant van de communisten strijden, tegen de Duitse troepen in WOII. Bij een van de veldtochten zoekt hij beschutting in een verlaten huisje, en vindt er een verborgen manuscript. Het spoort hem aan om evenwel te gaan schrijven. Hoewel hij niet meteen een succesvol auteur lijkt te gaan worden, verkiest hij bij de bescheiden lancering van zijn literaire carrière zich toch van een artiestennaam te gaan bedienen. Hij koos, zomaar door het ogenblik ingegeven, voor de naam Benno von Archimboldi. Intussen zal Archimboldi ook vader worden van een zoon Klaus. Deze jongen verlaat Europa en start een elektronicawinkel in Mexico, om preciezer te zijn in de stad Santa Teresa. Wanneer hij opgepakt wordt, op verdenking van de moord op één van zijn vrouwelijke werkneemsters, en in de cel belandt, besluiten zijn ouders het vliegtuig te nemen over de Atlantische Oceaan.

Deze veel te beknopte samenvatting van 2666 toont op zijn minst aan dat het boek geen rechtlijnig verhaal is waar alle losse touwtjes op het einde bijeengebracht worden. Als lezer vermoed je te weten welke richting het boek uitgaat, maar via talrijke uitwijdingen en omzwervingen brengt Bolano je constant op het verkeerde spoor, waardoor je bij het eind van de reis met veel vragen en louter vermoedens als antwoorden het boek dichtklapt . Dat mag eigenlijk niet verwonderen, want als je het boek met één zelfstandig naamwoord zou moeten samenvatten, kom je vermoedelijk bij ‘een zoektocht’ uit. Bolano verklaarde ooit dat hij liever nog dan schrijver, detective was geworden en zo kunnen we ook dat andere grote boek van hem, De wilde detectives, kaderen (het verhaal is overigens bijna een blauwdruk voor het deel van de critici is uit 2666). Alle hoofdpersonages in 2666 en ook tal van figuren in de marge van het verhaal zijn zoekenden: de wetenschappers die zoeken naar kennis over Archimboldi en erkenning, die zoeken naar Archimboldi zelf en naar de liefde van die ene vrouw, Amalfitano die zoekt naar antwoorden die voor gemoedsrust kunnen zorgen (en daarvoor ook z’n vrouw in Europa weer zou moeten vinden), Fate die zoekt naar journalistieke kennis, Archimboldi die zoekt naar zingeving (politiek, relationeel,..) en uiteraard de zoektocht van velen naar de verantwoordelijken voor de vrouwenmoorden. En desondanks al dat zoeken, lijkt niemand ook maar iets te vinden. Zelfs de titel kan eventueel op die manier verklaard worden; 2666 verwijst immers naar een jaartal in de toekomst. Aan dat jaartal kan men een Bijbelse inhoud verlenen; het cijfer ‘666’ verwijst immers naar de komst van de Antichrist. Volgens de Bijbel volgt op dit gebeuren de wederkomst van Jezus Christus op aarde. Deze herintroductie van het goede, van de oplossing voor al het kwade, wordt dan voorgesteld door het getal ‘2’. Toch lijkt Bolano niet te geloven in deze oplossing, althans niet voor in de nabije toekomst. Wat Bolano ons in 2666 voorschotelt is een alomtegenwoordig, aangroeiend en onstuitbaar pessimisme.

De manier waarop hij ons z'n verhaal voorschotelt, is die van een meesterverteller. 2666 is zeker geen gemakkelijk boek om te lezen, enerzijds door de structuur van het boek, maar anderzijds ook door de schrijfstijl van Bolano. De auteur is de alwetende verteller die ons over ieder voorwerp, personage of gebeurtenis wel, op een vrij zakelijke doch ook wel heel literaire wijze op een bijkomende randnota weet te trakteren. Telkens wordt er over van alles en nog wat uitgewijd. Ieder verhaal lijkt te vertakken in talloze korte mijmeringen, anekdotes, ellenlange beschouwingen of kortverhalen. Dit maakt van 2666 een monumentale opeenstapeling van gegevens en verhaallijnen die uiteindelijk allemaal direct of indirect terug te brengen zijn naar dat ene geografische punt, Santa Theresa. Hoewel het voor de lezer een constant zoeken is naar houvast, is het ook leuk als je doorheen al de bomen ook het bos lijkt te zien, en In dat geval kan je alleen maat verbluft zijn door de veelzijdigheid en de alomvattende pracht ervan.

Roberto Bolaño is aan 2666 begonnen met als doel een ambitieus, episch en belangrijk werk neer te zetten alvorens hij zou sterven. En alleen al in omvang is hij daarin geslaagd; 2666 is groots. Niet slechts in zijn vuistdikke verschijning, ook in opzet. Gedurende 5 delen vliegt Bolaño van het hedendaagse Europa naar het Mexico van de jaren '90, terug naar het Duitsland van de Tweede Wereldoorlog, om uiteindelijk weer te eindigen in Mexico.

Elk deel van de roman verschilt van het vorige in stilistisch opzicht, tijdsbepaling en setting. Wie deze reis graag maakt aan de hand van een vast hoofdpersonage of via een duidelijke structuur, kan er maar beter niet aan beginnen; Bolaño doet zijn uiterste best het record aan sprekende personages van Oorlog & Vrede te verbreken (wat hem ongetwijfeld is gelukt). Je mag al blij zijn met de mythische schrijver Archimboldi als centraal middelpunt (ook al wordt hij pas in het laatste deel werkelijk opgevoerd als personage). Het andere centrale punt zijn de vrouwenmoorden in Mexico, maar ook wie een roman verwacht over deze historische verschrikking zal teleurgesteld worden; feiten worden in overvloed gegeven, maar beslaan slechts zo'n 25% van het geheel. Een afsluitende conclusie schittert door zijn afwezigheid.

Dat is immers niet relevant, Bolaño vertelt hier een groter verhaal. 2666 is in de eerste plaats een melancholische overpeinzing over geweld, corruptie, over de mens, over kunst en de tragiek van het leven. Wie zich teveel vastklampt aan personages zal ze dan ook snel gaan missen, want Bolaño gebruikt ze slechts als middelen om door te dringen tot de collectieve ziel van de mensheid. Daarin verliest hij zichzelf overigens ook geregeld; zoek niet teveel naar de functie van een opgevoerd karakter of zelfs ellenlange passages alvorens je de laatste pagina hebt omgeslagen. Het is pas in de laatste akte dat puzzelstukken op hun plaats vallen. Of niet.

Een specifieke boodschap vastpinnen op 2666 is onmogelijk. Het is een labyrintisch werk dat tegelijkertijd zowel pretentieus, bewonderenswaardig, mooi, overdreven als artistiek is. Het grote nadeel van een werk als dit is dat iedere lezer wel ontevreden zal zijn over het niet verder uitwerken van hun favoriete karakter of gegeven die verlaten worden alvorens ze bevredigend afgehandeld zijn, en ook lijkt Bolaño figuren op te voeren waar hij vast meer mee had gedaan, was hij niet overleden alvorens het te voltooien. Mede doordat de lezer nooit verbondenheid kan voelen met de personages bereikt 2666 de hoogten van een Marquez helaas nergens. Of Bolaño werkelijk een geniaal werk heeft achtergelaten blijft voor discussie vatbaar, maar bewonderenswaardig is het zondermeer. 4*

Geweldig boek, maar haast geen roman. Vijf verschillende verhalen rondom het fictieve stadje Santa Teresa, waar de meest gruwelijke moorden plaatsvinden, en de Duitse schrijver Benno von Archimboldi. Er zit niet echt een narratieve structuur in, wat het misschien niet echt aantrekkelijk maakt omdat je als lezer niet echt naar een climax of iets dergelijks toewerkt, maar Bolaño maakt zeer subtiele verbanden en verwijzingen en zorgt er zo voor dat het geheel nog behoorlijk samenhangend is. Heel knap gedaan en de sfeer die Bolaño oproept, vooral bij het stuk over de moorden en verkrachtingen van jonge vrouwen in Santa Teresa, is werkelijk fantastisch. Grimmig, donker, banaal, vies, uitzichtloos en bij vlagen prachtig mooi omschreven. Heel sterk.

Een van de meest fascinerende boeken die ik ooit heb gelezen.

Ik wil dit boek al een tijd lezen maar het lukt me niet. Hoe komt dit? Laten we even stilstaan bij wat men veelal "het lot" noemt, maar wat in feite een (pre-)gedetermineerde collectie van oorzakelijkheden is, i.e., de veelvuldige gevolgen van iets dat men "de eerste oorzaak" kan noemen. Voor Spinoza was deze "eerste oorzaak" God zelve - de oorzaak veroorzaakt door zichzelf - maar omdat ik geen tere atheïstenzieltjes wil vertrappen zal ik hier niet verder op ingaan.

Nu, zo'n twee jaar geleden zag ik dit boek in een boekenwinkel liggen. De titel lijkt bedacht door een of andere androïde Stephen King, e.g., Stephen King met een robottorso, en sprak me dus wel aan. Externe omstandigheden - en hier komt "het lot" tevoorschijn - zorgden er echter voor dat ik het boek niet kocht. Welke omstandigheden deze precies waren weet ik niet meer. Ik kan blut zijn geweest, ik kan in een haastige bui zijn geweest, en ik kan koppig zijn geweest, dat wil zeggen koppig op zoek naar een of ander boek dat ik toen kocht of juist niet omdat de desbetreffende boekenwinkel het boek niet in haar collectie had. Een aantal maanden later zag ik het boek opnieuw in een boekenwinkel. Dit keer stond de Nederlandstalige cover mij niet aan - en ik weiger iets van een Amerikaanse of Britse uitgever te kopen (wat een rare lui toch, die Engelstaligen!) - dus besloot ik het boek opnieuw niet aan te schaffen. (Ook mijn hekel jegens Engelstaligen is een gevolg van een of andere oorzaak: de psyche is ondoorgrondelijk, maar zeker niet vrij.) Zo waren er nog andere momenten dat ik het boek tegenkwam en niet in staat was het op de kassa te leggen - ik kan ze allemaal opnoemen maar reken maar dat elk van deze momenten een klein deeltje vormde van de algehele noodzakelijkheid en oorzakelijkheid van de kosmos. Ook de bibliotheek was geen optie. Sinds ik een flinke boete heb gekregen van mijn bieb - ik wil het bedrag niet noemen - durf ik geen boeken meer te lenen.

Wat ik met dit bericht wil bereiken is een interne gewaarwording van mijn eigen rol in deze groteske oorzakelijkheid. Omdat dit bericht is gepubliceerd in een publieke ruimte móet ik het boek nu wel aanschaffen, anders betekent dit voor mij een sociale ondergang. Ik ben streng naar mezelf. Bovendien, hoewel de vrije wil toch zeker een mythe is, is een bepaald besef van het determinisme zeker een voordeel binnen de ontwikkeling van de steeds uitdijende oorzakelijkheid. Ik ben dan ook blij dat mijn algehele frustratie - een gevolg van de hierboven beschreven externe omstandigheden - ertoe heeft geleid tot dit besef te komen, en dus dit bericht te schrijven, omdat ik er nu vrij tot zeer zeker van ben dat ik dit boek binnenkort zal aanschaffen. Wordt dus vervolgd.

Ik zou je graag, nadat je 2666 aangeschaft hebt, dit boek willen aanraden: over het existentialisme.

Ach, Sartre, de naïeveling. Dus nee, maar bedankt.

IK HEB HEM

Nu zie je daarin natuurlijk het bewijs van je eigen gelijk: het stuk dat je hierboven schreef creëerde de oorzakelijkheid waardoor je het boek wel moest kopen. Ik klop echter samen met Sartre mijn pijp uit en merk op dat jij er zelf voor hebt gekozen om dat stukje in de publieke ruimte te plaatsen (terwijl je zelfs al wist waar dat toe zou leiden).

Veel leesplezier.

Helemaal af kun je dit boek niet noemen denk ik, maar het blijft hoedanook meer dan 1000 pagina's lang een indrukwekkende ervaring. Het is een rollercoaster die je alle kanten uitstuurt, met het duisterste en meest indrukwekkende punt in de gevangenis van Santa Teresa, het einde van de wereld zo je wil, of toch die waarin enig zinnig mens ook maar zou overwegen te willen leven.

Om maar te zeggen: de kracht van literatuur! Bravo Bolaño.

Naïeveling als ik was heb ik dit boek als mijn 'zomerboek' uit de bibliotheek geleend. Ik heb het boek nog niet uit, dus dit mag zeker geen review genoemd worden. Tot op heden heb ik de eerste drie delen zonder problemen uit kunnen lezen en voelde me zeker aangetrokken tot het unheimische gevoel dat in ieder deel door scheuren van de realiteit kwam gluren. Ik ben nu in boek vier bezig en het valt zwaar. Pagina na pagina ga je de confrontatie aan met de werkelijkheid die Santa Teresa is en worden de moorden op droge wijze door je strot geduwd. Dit is zeker geen muder mysterie waar de moord eerder als een plotkatalysator gebruikt wordt dan dat we als lezer echt meeleven met het slachtoffer. Ik kan dat zeker waarderen, het zet je als lezer aan het denken, maar een vlot zomerboekje voor aan het zwembad is dit zeker niet.

Ik heb 2666 van Roberto Bolaño na iets meer dan een maand uitgelezen. Over het algemeen een spannend boek, enkel het vijfde en laatste deel kon mijn aandacht een stuk minder vasthouden en ik verwachtte meer een climax als slot. Hierdoor komt 2666 toch te veel als los zand bij mij over. Dat laatste is waarschijnlijk ook begrijpelijk omdat het de wens van Roberto Bolaño was, voordat hij stierf, de roman als vijf afzonderlijke boeken uit te geven. Uiteindelijk heeft de uitgeverij besloten om de roman toch in een boek uit te brengen, om zo het initiële plan van de auteur voordat hij ziek werd te respecteren.

Poe....ben hier aan begonnen maar de eerste 50 pagina's zijn al niet door te komen. Heeft iedereen hier last van? Die verhoudingen tussen de academici spreekt eerlijk gezegd werkelijk op geen enkele manier aan... Heb 3 avonden nodig gehad om tot pagina 60 te komen.

Ik blijft voortgaan in de overtuiging dat het de moeite waard zal zijn, maar ik hoop dat het toch iets minder gortdroog gaat worden.

Oh nee, ik heb het boek net overgeheveld naar de stapel boeken op mijn nachtkastje... als ik 'gortdroog' lees word ik altijd heel snel minder enthousiast

Lijkt me geen boek ter ontspanning..categorie 'Ulysess' van James Joyce.. of Infinite Jest van David Foster Wallace. Vraag me wel eens af wat de motieven zijn van mensen om dat soort boeken te lezen.

Het boek is i.i.g een stuk toegankelijker dan 'Ulysess' (ooit eens gestart, maar nooit uitgelezen). Je kunt 2666 prima lezen zonder aanvullende uitleg. Qua motieven om ontoegankelijke boeken te gaan lezen: doodgewone nieuwsgierigheid. Moeilijk taalgebruik, lange uitweidingen en non-lineaire plotten kunnen verder uitstekende stijlelementen zijn die een verhaal spannender doch ontoegankelijker maken.

Bijzondere boeken (cult boeken) trekken me altijd op voorhand. Het is soms ook dat ik het gewoon zelf wil ervaren. Dat kan heel divers uitpakken inderdaad. Laatst las ik Lolita en dat vond ik persoonlijk niet geweldig, terwijl ik het juist ging lezen vanwege de vele loftuitingen.

Dat zou ook mijn motief zijn, om te ontdekken of ik het complexe van zo'n boek aankan. Soort uitdaging. Voor het leesplezier zou ik er nooit aan beginnen. Ben ook ooit begonnen in Ulysess maar dat boek zit zo enorm vol met verwijzingen..daar heb ik gewoon niet de achtergrondkennis voor die nodig is. Een ander boek waar ik aan moet denken is Gravity's Rainbow van Pynchon. Daar ga ik ook niet aan beginnen .

Snap ik. Lolita heb ik toevallig vorig jaar gelezen en dat boek viel me echt mee. De schrijfstijl beviel me heel goed. Het thema daarentegen..is twijfelachtig. Vaak zijn de zogenaamde klassiekers niet de boeken die mij leesplezier bezorgen, maar Lolita vond ik best goed.

Ik ben er 10 jaar terug in begonnen en schreef dit:

Ik was in de biep om wat boeken voor de vakantie te zoeken. Ik zag een vuistdik boek staan, maar het leek mij niet handig het mee te slepen op vakantie. Ik vergat de naam van de schrijver, wist alleen nog dat zijn achternaam met een B begon. Na de vakantie zag ik het boek niet meer staan. Dus bleef de vraag mij teisteren hoe die schrijver nou ook weer heette. Tot op een dag het boek weer op de plank stond. 2666 van Roberto Bolano. Een dik 1000 bladzijden tellend 3 kilo zwaar boek met een uit vijf boeken bestaand verhaal over een aantal bevriende literatuurliefhebbers die op zoek gaan naar hun favoriete Duitse obscure schrijver. Het eerste deel ging vooral over de drie vrienden en één vriendin met overeenkomstige favo schrijver. Hun eerste kennismaking met het werk van hun favoriete schrijver en hun relatie tot elkaar. Best okay, maar ik heb het boek na boek 1 weer ingeleverd. Ik had niet de indruk dat ik de volgende 800 bladzijden een beetje rap door ging komen. Wellicht leen ik het boek nog wel een keer om dan boek 2 te lezen, maar alle 1000 bladzijden in één ruk uitlezen gaat hem niet worden. Al was het maar omdat ik elke keer 3 kilo boek mee naar mijn werk moest slepen.

Het is er niet meer van gekomen verder te gaan met dit boek.

Valt me op dat veel boekenliefhebbers hier nog steeds veel papieren boeken lezen. Ben zelf voor 80% overgestapt op e-boeken, die ik meestal lees op mijn smartphone. Dat is handig, je kan een hele bibliotheek meenemen en hoeft geen boeken meer rond te zeulen. Het is ook vooral praktisch, de boeken krijgen geen plekje meer in mijn kast zoals vroeger. Maar daar geef ik ook niet meer om. Het is ook lastig wanneer je gaat verhuizen, al die boeken.

Ik schreef dat 10 jaar terug, inmiddels lees ik denk ik 50/50 papier/ebook.
95% van wat ik lees komt uit de biep, al heb ik desondanks toch een goedgevulde boekenkast.
Toen tijdens de eerste corona maanden de biep dicht ging ben ik mijn toevlucht gaan zoeken in de E-biep, al las ik daarvoor ook wel eens e-boeken. Wat als ebook te vinden leen ik in de E-biep, maar er is ook genoeg wat ze niet als ebook hebben en wat ik dus ouderwets als boek lees. Ik heb wel een ereader gekocht, op mijn mobiel lezen vond ik niet heel prettig. Groot voordeel van de e-reader is dat ik in een comfortabeler luie houding op de bank kan lezen en dat het nooit te donker is om te lezen.

Leest veel makkelijker weg dan ik van tevoren gedacht had (ik zat denk ik nog met Pynchon in mijn hoofd). Tot nu toe vlieg ik er in ieder geval doorheen. Het verhaal vind ik onderhoudend, maar nog niet erg beklijvend, ik hoop nog op een flinke mokerslag.

Ik dacht: laat ik 2022 eens goed beginnen met de vuistdikke roman die 2666 is. Van een Chileens auteur ook nog, want ik vind eigenlijk dat ik veel te weinig Spaanstalige romans heb gelezen in mijn leven. Op basis van andere besprekingen verwachtte ik een hallucinante, uitdagende, confronterende roman, maar ik las een boek dat voor driekwart doodsaai was.

Was 2666 niet zo toegankelijk geschreven, dan had ik dit boek ongetwijfeld na deel III (het boek bestaat uit vijf delen) aan de kant gelegd. De verdienste van het boek is dan ook dat je erdoorheen vliegt, het maakt bij deze roman absoluut niet uit dat je gedachten afdwalen of dat je misschien over een woordje heen leest, want heel weinig in deze roman is belangwekkend.

De enige delen die ik nog wel oprecht boeiend vond, waren deel I en deel IV. Hoe aan het begin de zoektocht naar de mysterieuze schrijver Benno van Archimboldi wordt ingeleid is leuk en fascinerend. De ellenlange opsomming van verkrachte en vermoorde vrouwen in het Mexicaanse Santa Teresa in het vierde deel is ook wel een schot in de roos. Dit deel kwam wel het meeste in de buurt van waar ik op voorhand op gehoopt had.

Toch lijden deze delen – zij het in mindere mate – aan het probleem dat ik met het hele werk had. Het grootste deel van deze verhalen bestaat namelijk uit overbodige ballast, en Bolaño is geen goed genoeg schrijver om de lezer te doen laten vergeten dat hij eigenlijk helemaal niets te vertellen heeft. Stijl komt bij mij eigenlijk altijd op de eerste plaats, het verhaal zelf is van secundair belang, maar ik vond het stilistisch allemaal zo pover dat ik ook het verhaal op den duur zeer vervelend begon te vinden.

Vooral de dialogen zijn lachwekkend slecht. Ze zijn volkomen onnatuurlijk en zorgen ervoor dat geen enkel personage ook maar een klein beetje gaat leven. In die 2000 pagina's (ik las het eboek) ben ik geen enkele keer stil blijven staan bij een mooie zin of bij een raak geformuleerde gedachte. Nee, op geen enkel moment zoog Bolaño's stijl mij het verhaal in met het resultaat dat de uitgesponnen uitweidingen en uitgebreide geschiedenissen mij volkomen koud lieten.

Het is vrij teleurstellend dat ik echt niks meeneem uit een roman waar ik twee weken lang in bezig ben geweest. Het was een totaal niet bijzondere leeservaring die daarom ook totaal niet uitnodigt om te duiken in de aanwezige secundaire literatuur. Jammer, 2666 zal mij vooral bij blijven als een oppervlakkig, matig geschreven boek.

Bloglinkje

De bovenstaande recensie is het beste argumenten voor een gebroken hartje als negatieve feedback die ik sinds tijden heb gezien. "Stilistisch pover, geen bijzondere leeservaring, oppervlakig". Hou. Mij. Vast.

Hier was ik al een beetje bang voor. Mijn voordeel is wel dat ik tijdens het lezen hoop in het land te zijn waar zich dit afspeelt (hoewel niet in de regio zelf).

Mexico? Waar?

Nou, rondom Mexico-stad, ik weet het nog niet precies. Heb twee weken. Combinatie met bezoek aan een vriend op Curacao. Het moet mijn laatste vliegreis ooit worden. Deze kan mooi mee op de e-reader, kost 7 euro. Maar goed, meer details t.z.t. in het leesproject topic denk ik.

Leesproject 2022.

Een boek in vijf delen, waarvan Bolaño voor zijn overlijden bepaalde dat ze los moesten worden uitgegeven, wat gelukkig niet gebeurd is want de kracht zit juist in de enorme variëteit van settings, personages en verhalen, die opgetrokken worden rondom het hart van het boek: een beschrijving van (naar mijn schatting) 50-100 moorden op vrouwen in Mexico (edit: ergens gevonden, het zijn er 108).

De moordpassages volgen telkens hetzelfde stramien, met gortdroge beschrijvingen van het pathologisch-anatomisch onderzoek en de hopeloos tekortschietende reactie van de politie. Een klein deel betreft misdrijven door de partners, deze zaken worden allemaal opgelost, maar er is duidelijk veel meer aan de hand. Bolaño hamert dit in een genadeloze stroom van gruwelijkheden bij de lezer naar binnen, het is bijkans gekmakend en dit vult grofweg 1/3 van het boek (40-70% op mijn e-reader)! Als het je lukt om er doorheen te komen, dan zijn de passages over het nationaal-socialisme en de oorlogstaferelen in het slotdeel daarna lichte kost.

2666 is eigenlijk één groot open einde, zou je kunnen zeggen, want van geen van de delen of personages kom je alles te weten en niks wordt opgelost of afgesloten. De titel zou een jaartal representeren dat als 'verdwijnpunt' fungeert, dat past hier natuurlijk bij. Desondanks voelt het geheel wel afgerond aan. Dat komt deels door de samenhang van motieven en de uniforme stijl (met heel veel humor!) maar vooral door de spanningsboog van het karakter Benno von Archimboldi, die het hele boek omspant. Knap gedaan.

Een meesterwerk zie ik niet in 2666. Het boek is origineel, gevarieerd, grappig en het deel over de moorden is onvergelijkelijk, maar waar het een beetje aan ontbreekt is toch een soort diepere reflectie of een gelaagdheid. Zowel inhoudelijk als in de stijl vind ik dat alles zich op één plan afspeelt. En daarbij is het misschien toch iets te repetitief (met name deel 1 en deel 4), hoewel dit laatste ongetwijfeld ook de bedoeling is en z'n functie heeft, voor de leeservaring is het niet altijd optimaal.

Afsluitend dan nog wat over de humor, want ik denk dat er niet veel boeken zijn waarbij ik zo vaak hardop heb gelachen. De humor is soms gitzwart ("In september vonden er vrijwel geen moorden op vrouwen plaats."), soms zit het meer in het absurde ("...of van die boeken die televisiepresentatoren schrijven en die ogenschijnlijk vol staan met interessante anekdotes maar waar eigenlijk geen enkele anekdote in voorkomt", hahaha) . Maar feit is dat Bolaño een pathologisch-anatomisch rapport of een nationaal-socialistische bijeenkomst grappig kan laten zijn. Tamelijk uniek.

Is het een aanrader? Niet voor iedereen. Je moet er tegen kunnen, het is echt een hard boek. Maar wat mij betreft maakt het de cultstatus helemaal waar en ik wil ook zeker nog eens wat anders van Roberto Bolaño oppakken.

[...] zoals de minuten van barende vrouwen die ter dood zijn veroordeeld en begrijpen dat meer tijd niet meer eeuwigheid is en die desondanks met hart en ziel meer tijd verlangen, [...]