Dracula - Bram Stoker (1897)

Opeens zie je Dracula in de bibliotheek staan. Je denkt "dat is een heel erg eng boek" en neemt hem dus uiteraard mee.

Bleek dat even tegen te vallen de eerste keer. Niet eng, niet spannend, maar vooral saai.

Dan herlees je hem na een aantal jaren weer (Vanwege je studie) en blijkt het eigenlijk toch wel een heel erg leuk boek te zijn. Het zit geweldig in elkaar (afwisselend brieven, dagboeken, verslagen etc.) en de details zijn echt hilarisch (iemand die van 4 of 5 verschillende mensen 'zo maar' een bloedtransfusie krijgt, zonder te kijken naar bloedgroep of wat dan ook )

3,5*

Dracula heb ik eigenlijk alleen gelezen omwille van de status die het boek heeft als moeder aller vampierverhalen. Nu ben ik niet per se een liefhebber van vampiers, maar als je er dan toch over leest, dan wel graag het alleroorspronkelijkste verhaal. Heel eng was het niet, maar met een beetje fantasie is het wel spannend - vooral in het begin met Jonathan Harker in het kasteel, en iets later als het nog niet helemaal duidelijk is wat er met Lucy aan de hand is, en als je ook nog geen idee hebt wat die enge psychiatrische patiënt ermee te maken heeft.

Van de brief-en-dagboeken-vorm had ik eerlijk gezegd iets meer verwacht. Het blijkt dat alle personages een vrij uitgebreid dagboek bijhouden, dat ze geen problemen hebben om lange monologen woord voor woord weer te geven en dat ze allemaal eenzelfde schrijfstijl hebben. Toch een beetje jammer. Ook zijn er geen gaten in de berichtgeving, om zo maar te zeggen, er is altijd wel íemand die iets vastlegt. Had af en toe een dag overgeslagen, zoals in een echt dagboek, zodat wij kunnen raden wat er tussentijds gebeurd is.

Maar dat is niet het grootste punt waar ik me aan ergerde. Het is vooral het feit dat de personages behoorlijk theatraal zijn: ze ontmoeten elkaar, worden meteen vrienden op leven en dood, geloven elkaar onvoorwaardelijk, vallen elkaar telkens huilend in de armen of bezwijmen van ellende. Ik neem aan dat het Victoriaanse publiek hiervan smulde; van mij mag het wel iets subtieler. Daarnaast vind ik het jammer dat Mina in de loop van het boek zo verandert. In het begin stond ze nog haar mannetje, maar als er echt iets moet gebeuren vindt ze het helemaal niet erg om alles aan de mannen over te laten. Ze schijnt er volkomen mee tevreden te zijn dat haar bijdrage uit nauwelijks meer bestaat dan voor secretaresse spelen.

En de Nederlandse dokter Van Helsing praat Duits - pijnlijk.

Het einde vond ik niet bepaald spectaculair. Het was een mooie jacht, maar vrij plotseling is de jacht afgelopen en dan is het ook allemaal ineens klaar. Had er een mooi dramatisch eind aan gemaakt, waarin Mina in een vampier veranderd of zo. Ik verwachtte eigenlijk dat ze te laat zouden zijn om haar nog te redden, maar helaas. En als er toch iemand dood moet gaan, waarom dan niet Van Helsing in plaats van de vrij onbetekenende Quincy Morris?

Ook had ik eigenlijk gehoopt veel meer te weten over de achtergrond van Dracula. Hoe is hij zo geworden, hij moet toch ook eens gebeten zijn? Wie zijn de vrouwen in zijn huis? Als daar nu eens een mooi tragisch liefdesverhaal achter had gezeten was zijn personage wat minder saai geweest.

Al met al niet helemaal wat ik ervan verwacht had. Wel dramatisch, maar niet op de manier die ik zou willen. Ook al is het niet mijn genre, zelfs dan had ik het boek kunnen waarderen ware het niet voor bovengenoemde punten. Toch jammer. 2,5 ster.

Ook jij bedankt natuurlijk.

Moet zeggen dat ik de 70 bladzijdes aan het begin het beste van de roman vind. Vanaf het moment dat Jonathan Harker ontsnapt uit het kasteel van Dracula wordt het allemaal een tikkeltje minder beklemmend. De juiste toon wordt veel verder in de roman gelukkig wel weer opgepakt, maar daar moet je soms door ellenlange stukken oninteressante tekst heen worstelen. Ook jammer dat onze helden wel erg gemakkelijk de overhand leken te krijgen op ´het ultieme kwaad´. Zit het een beetje tegen en dan vlucht Dracula terug naar Transylvanie.

Wat mij in positieve zin heeft verrast is dat het zo speelt met de menselijke psyche en dat het verhaal meer nog dan een ordinair horrorverhaal ook gelezen kan worden als een psychologische thriller. Het heeft die extra laag van een whodunit waarin er continu twijfel is over de motieven van andere personages. Interessant daarbij is bijvoorbeeld de rol van de psychisch getormenteerde Renfield. Dracula is hier niet die dood geparodieerde verleidelijke graaf die er later van gemaakt is, maar meer een abstracte verbeelding van een dierlijke oerkracht die angst en onbehagen oproept.

Dracula wortelt in de traditie van de gothic novel, en ligt tegelijk aan de basis van alle latere horrorfilms over vampiers en weerwolven. Dit monster werd niet toevallig bedacht tijdens het victoriaanse tijdperk, toen de menselijke driften onderdrukt werden en dus geprojecteerd op een fantasiewezen.

De locatie weerspiegelt dezelfde tegenstelling tussen een moreel hoogstaande samenleving en de kwaadaardige instincten. De grootstad Londen staat voor jachtigheid, drukte en confrontaties; het kuststadje Whitby voor dromerigheid en hartstocht; provinciestadje Exeter voor rust en zakelijkheid. Tegenover deze Engelse driehoek staat het woeste, ontoegankelijke Transsylvanië en het volkse bijgeloof in de regio.

In het begin lijkt Jonathan Harker de held die de strijd zal aangaan met de ondode vampier, maar later gaat het om een groep personages die samen het kwaad zullen bestrijden. Vooral de ultraromantische Lucy en occultist Van Helsing spraken mij aan. Renfield vind ik een essentieel personage, ook al lijkt hij slechts zijdelings bij het verhaal betrokken. Hij gelooft dat je leven aan je lichaam toe kunt voegen door levende wezens, zoals insecten te eten. Dit is echtere slechts klein bier in vergelijking met Dracula zelf, die mensenbloed drinkt. Renfield heeft telepathisch contact met de vervloekte graaf, een voorafspiegeling van Mina's telepathie in de laatste hoofdstukken. Dracula blijkt niet van nature slecht, maar een vervloekte ziel, die zijn vijanden dankbaar is wanneer ze hem definitief doden.

Het vertelstandpunt wisselt tussen de voornaamste goede personages in brieven, dagboekfragmenten en krantenartikels. In het begin kost het misschien wat moeite je in die verschillende standpunten in te leven, maar uiteindelijk houdt dit het verhaal boeiend. Dracula zelf en Renfield zijn nooit verteller, waardoor zij moeilijk te doorgronden zijn.

Een minpuntje zijn de bloedtransfusies waarbij geen rekening gehouden wordt met de bloedgroep, maar dan blijkt dat bloedgroepen pas in 1900 ontdekt zijn. Verder moeten de vrouwen wel heel erg beschermd worden door de heldhaftige mannen, al draagt Mina op het einde toch ruimschoots haar steentje bij.

Nog een wijze raad: vertrouw nooit mensen die allergisch beweren te zijn voor knoflook. Het zouden vampiers kunnen zijn...

Ongeveer een dikke week geleden Drácula gezien, een Spaanse versie van het welbekende verhaal. Het merkwaardige aan de film was dat het gelijktijdig met de Bela Lugosi versie werd opgenomen, maar dat de Amerikanen overdag filmden terwijl de Spanjaarden dat tijdens de nacht deden. Een degelijke film trouwens en bovendien één die heel wat uitgebreider was dan zijn Engelstalige tegenhanger. Dat deed me denken dat er toch meer in het boek zat dan de vele verfilmingen deed vermoeden en zodanig eens aan het originele werk begonnen.

Handig natuurlijk dat ik thuis nog ergens een editie had rondslingeren, maar jaren geleden was dit in ieder geval niet voor mij weggelegd. Ik kon me nog herinneren dat de schrijfstijl me verveelde en dat ik na ongeveer een vierde van de bladzijden al serieus aan het strijden was om verder te lezen. Dat is echter iets wat nu helemaal niet het geval was. De stijl die Bram Stoker hier hanteert met verschillende dagboekfragmenten, krantenknipsels en dergelijke voelt misschien op den duur wat als een gimmick aan, maar het relaas aan het begin van het boek tussen Jonathan Harker en Dracula is misschien wel van het hoogste niveau dat ik reeds heb mogen lezen. Vergeet Edgar Allan Poe, Stoker is de man die je moet lezen wil je wat gotisch griezelen. Wel een beetje jammer dat hij het niveau niet de gehele tijd weet vast te houden. Het personage Mina vervalt meer en meer in een cliché (terwijl ik het in het begin nog zo fijn vond dat Stoker er zo'n sterke vrouw van maakt) en de climax voelt wat teleurstellend aan. Had misschien nog net iets meer strijd tussen de graaf en ons groepje helden willen zien, nu oogt het allemaal nogal gehaast.

Maar nu haal ik enkel maar een paar minpuntjes aan en dat is verre van terecht. Vandaag de dag is Dracula wat achterhaald op een aantal aspecten, die bloedtransfusies onder andere, maar het ligt wel aan de basis van een heel fijn subgenre. Een aantal interessante personages, een geweldige slechterik en heerlijk gestoorde krankzinnige. Meer heb je soms niet nodig

4*