Critik der Reinen Vernunft - Immanuel Kant (1781)

Hume had toch helemaal niet aangetoond dat je onveranderlijke natuurwetten niet uit veranderlijke waarnemingen wist af te leiden? Het was een empirist nota bene.

en on-topic: Kant veroorzaakte met zijn kritiek vd zuivere rede een zogenaamde 'copernicaanse omwenteling': waar in de ruim 2000 jaar voor hem het kennende subject nooit een actieve rol had, krijgt het subject dat bij Kant opeens wel. Waar eerst werd gesteld dat de omringende werkelijkheid op ons inwerkt, stelt kant dat de mens als ware de schepper van de omringende werkelijkheid wordt. Hoofdvraag in dit werk is: "Hoe zijn synthetische oordelen a priori mogelijk?"

Erg invloedrijk, erg interessant, maar geen doorkomen aan natuurlijk (ben nog niet verder dan de inleiding gekomen)

Nou, dan klopt dat toch....?



Je komt maar niet van die man af inderdaad, erg vervelend. Ooit een poging gewaagd dit werk te lezen, maar het deed me na een bladzijde of tien op dusdanig confronterende wijze inzien dat het toch al korte leven daar gewoon niet voor bedoeld kàn zijn, dus toen heb ik het maar weer weggelegd.

sorry, een niet teveel

Er wordt gezegd dat volgens Hume je geen onveranderlijke natuurwetten uit veranderlijke waarnemingen kon afleiden, maar Hume dacht dat dat wel degelijk kon, geloof ik nu weet ik het trouwens ook niet zeker meer nu ik er zo over nadenk al die filosofen ook


ik wil het wel ooit lezen, maar aan de andere kant (haha! ), ik kom nog niet eens door zn grundlegung zur metaphysik der sitten heen, en dat is maar 90 pagina's dik of zo

Was het niet zo dat de onveranderlijke natuurwetten, zoals Newton die formuleerde, niet uit pure waarnemingen bestaan (empiristen/Hume), maar ook gebaseerd zijn op logische denkprincipes (rationalisten/Descartes), waardoor ze in feite verworpen moeten worden als je het empirisme strikt volgt? Kant wou die natuurwetten van Newton niet verwerpen en stelt zijn 'compromis' voor... Het zit wel wat ver, maar de korte inhoud lijkt me te kloppen hoor.

De bewering in de synopsis klopt wel hoor, als ook jouw eerste opmerking. Een empirist als Hume zou immers nooit iets als een onveranderlijke natuurwet als een waarheid erkennen; het enige dat voor hem van belang was was de waarneming zelf, die bepaalt of iets waar is of niet, totdat een andere waarneming dat weerlegt. Een onveranderlijke natuurwet is dan onmogelijk, een veranderlijke natuurwet overbodig.

Hume is gelukkig wel leesbaar en begrijpelijk .




Ik heb ooit zijn bundel Kleine Werken aangeschaft, omdat daarvan werd gezegd dat je zo op een overzichtelijke manier kennis kon nemen van de hoofdlijnen van zijn filosofie. Na een half hoofdstuk weer teruggezet in de kast en vervolgens nooit meer aangeraakt; hij staat er nu alleen maar om mijn Machiavelli overeind te houden . Nee hoor, ik hou het wel bij lezen óver Kant, en zelfs dat met mate.

Je hebt gelijk ja. Voor een onveranderlijke natuurwet moet je je beroepen op de premisse 'de toekomst zal gelijken op het verleden' en dit is een premisse die je niet kan classificeren volgens Hume en als je het niet onder a priori of a posteriori kunt scharen geldt: "commit it to the flames for it can contain nothing but sophistry and illusion"

zo mn kenleer weer even opgefrist

Kant was een groot filosoof, maar zijn schrijfstijl is nogal droog en vaak repetitief en langdradig. Geen boek om zomaar even door te bladeren op een druilerige zaterdagmiddag, wél interessante materie.

Om misterfool een goede start te geven voor zijn studie van dit monumentale boek waarmee de filosofie burgerlijk zou worden, geef ik ook een bijdrage aan bovenstaande discussie om zo alvast een ingang te maken voor Kants Kritiek van de Zuivere Rede.

Hume was inderdaad een empirist en empirisme is nauw verwant met scepticisme zoals Hume liet zien. Zijn belangrijkste punt is dat we niet zeker kunnen zijn van natuurwetten die – om wetten te zijn – zijn gebaseerd op ‘the principle of the uniformity of nature’: een bepaalde oorzaak geeft altijd een bepaald gevolg. Maar daar kunnen we nooit zeker van zijn. Analyse van de begrippen van zo’n natuurwet levert geen bewijs voor de natuurwet; dat kan ook niet want we kunnen ons voorstellen dat de natuurwet niet geldt (dus dat de natuur niet eenvormig is) zodat de gezochte zekerheid niet aprioristisch is: zij moet zijn gestoeld op de ervaring. Maar dan is er het probleem van de inductie: dat iets altijd zo is geweest geeft nog geen zekerheid dat het ook in de toekomst zal zijn. Daarvoor hebben we het principe nodig (dat de natuur eenvormig is) maar die wilden we juist bewijzen: we komen in een cirkelredenering. Kortom, noch het verstand (a priori) noch de zintuigen (a posteriori) geven de gezochte zekerheid voor een natuurwet. Hume concludeert dat de natuurwet slechts is gebaseerd op “the habit of expectation” met een suggestie die de evolutietheorie al wat lijkt te anticiperen: er is een bepaalde gegeven harmonie tussen ons instinct en de wereld waardoor natuurwetten apodictisch lijken maar in werkelijkheid slechts probabilistisch zijn.

Kant nam hier geen genoegen mee – Hume’s scepticisme dreef alle wetenschap de afgrond in – en het blijkt dat Plato gelijk had dat mensen die geen kennis van de wiskunde hebben niets te zoeken hebben in de filosofie: Hume’s fout was dat hij niet goed naar de wiskunde heeft gekeken (zie B19 van Kants inleiding) en daarom ten onrechte dacht dat er slechts twee soorten kennis zijn: analytisch a priori (‘demonstrative’) en synthetisch a posteriori (‘empirical’). Aan de ene kant ruimt Kant aldus het scepticisme van Hume op door middel van z’n concept van synthetisch a priori-uitspraken (zoals 2 + 3 = 5), maar aan de andere kant vormt Kants boek ook een breuk met het (rationalistisch-wiskundige) ‘dogmatisme’ van het Leibniz-Wolff-systeem waarin Kant was opgevoed: de Verlichting had alles (niet in de laatste plaats de religie) kritisch bevraagd om te onderzoeken of het wel de toets der rede kan doorstaan, maar Kant onderzoekt als sluitstuk van de Verlichting kritisch de rede zelf om niet alleen de voorwaarden van zekere kennis maar ook om de grenzen van de rede te bepalen (vandaar de titel van het boek). En wat Kant allemaal zou vinden op dit avontuur zal je verbazen!