Ik, Jan Cremer - Jan Cremer (1964)

Een monument in de Nederlandse Literatuur!

Zelden een boek gelezen waarin zowel vorm, inhoud als karakter van de schrijver zo sterk met elkaar overeenkomen.

Het verhaal is recht voor zijn raap geschreven, in krachtige maar rake bewoordingen. Niet voor niets was het in de zestiger jaren een boek waar nogal 'schande' over gesproken werd. Vaak werd dan ook het literaire niveau van het werk in twijfel getrokken, want Jan is geen mooi-schrijver, maar een eerlijke eenzame woesteling.
(De kritiek die in het begin op Ik Jan Cremer geleverd werd is sterk te vergelijken met de kritiek die bijv. Karel Appel in de begintijd kreeg, ook zo'n artistieke 'primitief')



Maar als een grootheid als Willem Frederik Hermans zo lovend over een (Nederlands) auteur schrijft, dan moet er iets goed gedaan zijn door Jan:

De pers:
'Jan Cremer is de Douanier Rousseau van de schelmenroman. Zijn boek is een bandeloze ontploffing tussen autobiografie en mythomanie. Ik heb het in één ruk uitgelezen.'
- Willem Frederik Hermans in Haagse Post

(Voor geïnteresseerden: meer over Hermans/Cremer op http://www.wfhermans.net/tabularasa/spork05.htm )



Mijn favoriete uitspraak van Cremer (niet uit dit boek, maar wel typerend voor de man):

"Ik ben groot voorstander van gezag, maar het moet niet boven me staan!"

Gelezen in een weekendje bungalowpark Tynaarlo (kop van Drenthe). April 2006. Zelden een boek in zo'n sneltreinvaart uitgelezen. Zegt wel wat over het boek, denk ik.

Vond het een grappig en soms ook ontroerend vehaal.

4 *

Ik ga toch voor 'een beurt met de speciale kwast'. Hilarisch vond ik dat.

4.0*

Zeer tof boek!
Ook erg snel uitgelezen, vervolgens meteen het boek van zn zon gelezen. Ook vermakelijk maar komt niet in de buurt.

Ik ben benieuwd waarom dit boek bij "èchte" literatuur lezenden (en stemmenden) waardering krijgt. Terwijl het toch een echt een coming of age/avonturen roman is.

Ik vind het briljant. Het gaat nergens over en toch over heel veel. Alleen vervelend dat het af en toe van de hak op de tak springt en het geen einde heeft... snel boek 2 gaan lezen dus! XD

Voor mij nog altijd een onverwoestbare klassieker!

En dan komt er nu ook een derde deel. dit deel gaat o.a over de tijd in Chelsea hotel en de Warhol scene.

'Commandant,commandant, er zijn flikkers in het kamp!'
'Hoe kom je daarbij, soldaat?'
'De pik van de kapitein smaakt naar stront!'

'In de Noordelijke Ijszee heb ik persoonlijk gezien hoe walvissen met elkaar ketsten.'

4,5

Lekker rebels boek waarmee Cremer keihard tegen de smaak van de gevestigde orde inbeukt met seks, geweld en onnodige grofheid. Waarschijnlijk nog net zo controvesieel als het toen was. Het gaat echt helemaal nergens over en hij spreekt zichzelf keer op keer tegen, maar juist daarom is het zo vermakelijk.

Ik hoop eigenlijk erop dat dit boek ooit nog als een Nederland Leest-boek uitgegeven wordt, zodat de jeugd van dit heerlijke en vermakelijke boek kan genieten. Maar ja, ook in Nederland heerst nog censuur.

Ik schaar mezelf onder de nieuwe jongere generatie en ik kan nog geweldig genieten van dit boek, heb het tijdens een vakantie op Sicilië in een ruk uitgelezen, deel 2 volgde snel daarna.

Maar ik kan me goed voorstellen dat dit bijna 50 jaar geleden als pornografische rotzooi werd gezien. Had het graag willen meemaken!

Wordt terug heruitgebracht:

Nieuwe jubileumeditie (vijftig jaar geleden werd het boek op de markt gezet) bevat ook de gecensureerde passages (‘de indertijd gesneuvelde, te wild bevonden passages’).

Verwacht in het voorjaar door De Bezige Bij.

Een boek dat meent zich alles te kunnen permitteren, simpelweg omdat de auteur beweert dat hij, Ik Jan Cremer, nu er eenmaal het figuur naar is om zich alles te kunnen permitteren. Daar valt eigenlijk dan ook weinig tegenin te brengen: je mag deze warboel van liegdrift, opgeblazen anekdotes en groteske ontsporingen nu eenmaal niet in een literaire traditie plaatsen, haar afwegen tegen oorbare normen. Nee, je moet het puur afwegen tegen zichzelf, en of je het dan een goed of een ruk boek vindt, is een puur subjectieve aangelegenheid.


En dan is het voor mij duidelijk dat dit geen grootse literatuur is, maar wel ongelooflijk vermakelijke. Cremers zinnen zijn bij vlagen vrij amateuristisch in elkaar geknutseld, zonder enige esthetische verantwoording en verteltechnisch vernuft, maar de idioterie en een zekere naïviteit die eigen is aan Cremers karakter is zo aanstekelijk dat het eigenlijk ook niet meer uitmaakt: wie bedenkt er immers dat een vrouwelijke voorbijganger uit het abattoir tegen je schreeuwt: 'Hee, heb je nog een koeienkut nodig?' Hier wil ik mijn recensie dan ook bij laten.

Een bij zeldzame vlagen vermakelijk boek voor dagen zonder veel verplichtingen. Daar is voor mij ook wel alles mee gezegd. Het zal wellicht de tijdsgeest van nu zijn, de vrijheid die ik nu heb en grotendeels ontbrak tijdens verschijning van dit boek. Het begin vond ik veelbelovend en misschien nog wel het meest te genieten gedeelte van dit boek. En wel om de reden dat het verhaal (en de stijl) daar nog afwisselend is. Nadat Cremer (en of dat nou de schrijver of de hoofdpersoon is, werkelijk geen idee) voor het eerst op de wilde vaart zat kwamen de hoeren, de liefjes, het drankgebruik en de drugs mij wel de strot uit. Die vier dingen vormen de hoofdmoot van het boek.

Deel 2 en deel 3 zitten in dezelfde band, maar die laat ik nog ongelezen. Voorlopig tenminste.