Il Pendolo di Foucault - Umberto Eco (1988)

Het boek is inderdaad absoluut meesterlijk geconstrueerd, en voor de eruditie van Eco kan je alleen maar bewondering hebben - net zoals voor zijn (schijn)poging om de wereldgeschiedenis te herschrijven via het plan.
Maar dat maakt het jammer genoeg nog niet meteen een goed boek. Wat mij betreft zaten er bv. tal van overbodige passages in en had het verhaal echt wel wat toegankelijker mogen zijn. De eerste pakweg 30 pagina's alleen al lijken wel een poging om zoveel mogelijk lezers af te schrikken met ingewikkelde zinnen (zie bv. zin 3) en woorden waar je nog nooit van gehoord hebt. Bovendien vond ik de kern van het plan zelf niet geloofwaardig: een geheim verspreiden over verschillende groepen in verschillende landen en dit gedurende 600 jaar in stand proberen houden is sowieso gedoemd om te mislukken... Napoleon en Hitler erbij betrekken was ook zoiets van, tsja: 'crackpot theory'

De slinger sloeg wat mij betreft wat te ver door dus
Een indrukwekkende maar niet echt voldoening gevende leeservaring.

Ik heb zelden zo gelachen tijdens het lezen. Eind jaren tachtig was het ook erg leuk als reactie op de hele new age beweging met de Aquarius samenzwering, Castaneda, Baghwan, Blavatsky en wat niet al. De tijdgeest is wel veranderd, en ik ben bang dat lezers die een Dan Brown verwachten de fantastische ironie hiervan grotendeels ontgaat.

Voor de tweede maal herlezen, en wat heeft dit boek voor mij aan impact verloren. Hele stukken lijken mij uit een encyclopedie te zijn overgeschreven (is natuurlijk niet, maar zo komt het op mij over); de Abulafia delen zijn niet om door te komen en de vele zijwegen wisten me nu ook niet meer te bekoren. Van 4.5 naar 3.0 is een flinke teruggang, maar wel gerechtvaardigd. Eco wist trouwens nog wel enkele romans uit deze te trekken, nl. De Mysterieuze Vlam van Koningin Luana, waar Eco het weer over zijn jeugd tijdens WO 2 heeft. En De Begraafplaats van Praag, wat ook enkele malen in De Slinger voorkomt. En Het Nulnummer, wat ook over een uitgeverij gaat. Een vruchtbaar boek derhalve voor Eco.
Ik hoop niet dat De Naam Van De Roos mij bij herlezing ook gaat tegenvallen. Ik stel dat maar eventjes uit...

Ik heb me de moeite bespaard na te gaan is wat waar is, wat waar zou kunnen zijn, wat onwaarschijnlijk en wat gefantaseerd. Zo moeilijk is het de kluwen aan feiten en theorieën te ontwarren, zo moeilijk is het grip te krijgen op de werkelijkheid, lijkt Eco te stellen. De Slinger geeft meer inzicht in de constructie van complottheorieën, dan in de ontvangst daarvan. De vraag waarom complottheorieën op brede belangstelling kunnen rekenen komt niet echt aan bod, iets waar ik juist wel in geïnteresseerd was. Dat Eco zich richt op de constructie, heeft vermoedelijk ook te maken met het raakvlak met de schrijverskunst. Wat is schrijven immers anders dan het ‘vertellen van een hoop leugens om een beetje waarheid bloot te leggen’. De spaarzame passages die daar over gaan konden mij dan ook het meeste boeien. Verder is De Slinger vrij taai, zelfs (of vooral?) als je het allemaal heel tongue-in-cheek neemt. Al die over elkaar buitelende geschiedenissen zijn gewoon wat veel van hetzelfde. Voor een absurdistische behandeling van de fenomenen complottheorie en geheim genootschap gaat mijn voorkeur uit naar The Crying of Lot 49, dat slechts een vijfde van dit aantal pagina’s beslaat.

Heel lang geleden las ik ergens dat dit echte literatuur is en De Ontdekking van de Hemel de kinderversie is van dit boek. Om over Dan Brown nog maar te zwijgen. Ik las twee bladzijden en snapte daar helemaal niets van. Veel boeken later toch maar eens dit werk gekocht en nog vele jaren later eindelijk gelezen. In ieder geval waren die eerste bladzijden nu wel prima te lezen; ik was toen er denk ik te jong voor. Maar verder is dit geen roman maar eerder een verzamelingen feitjes (en fictie?) die op romanniveau nooit werken en op niveau van ideeën nooit sprankelen.

De pakweg eerste 200 pagina's gaan nog wel. Ook de informatie over de Rozenkruisers is best leuk en informatief. Maar als men eenmaal in die theorie duikt dan verdwijnt de roman naar de achtergrond. Personages zijn niets meer dan manieren om teksten middels dialoog te brengen, hun levens verder boeien eigenlijk niet meer. Ook vond ik een en ander veel te ver gezocht om echt te prikkelen.

Dit boek gaat volgens mij ook helemaal niet om die ideeën an sich maar veel meer om de mensen die zich helemaal laten leiden door complottheorieën. Maar omdat het romangedeelte nauwelijks meer naar voren komt werkt het boek niet op die manier dat dit boek een karakterschets is van zulke mensen maar ook niet op het gebied van de ideeën aangezien dat niet eens het punt lijkt te zijn. Mulisch kwam wel met boeiende ideeën en vooral een prachtige mannenvriendschap, Dan Brown kwam nog met een spannende thriller waar je als lezer veel meer wordt meegetrokken. Het scheelt dat het bij hem veel minder vergezocht is en (mede daardoor) veel geloofwaardiger.

Al met al is dit een boek met enkele goede punten maar die zitten vooral in de eerste 200 pagina's. Op een bepaalde manier blijft dit boek nog wel intrigeren maar deed me uiteindelijk niets. 2,5*.