Ljuset - Torgny Lindgren (1987)

Een Zweedse schrijver waar ik nog nooit van gehoord had op nummer één bij aslan, mijn nieuwsgierigheid was gewekt.

Het Licht maakt de verwachtingen helemaal waar, eigenlijk vanaf de eerste letter. Ik ken weinig boeken die zo met de deur in huis vallen als deze. De nuchtere schrijfstijl, soms haast meer spreektaal, contrasteert met de ernst van het vertelde. Bitter-ironisch verzacht de grondtoon van de roman op die manier de rauwheid van de gebeurtenissen. Dankzij het hoge tempo leest dit boek daarnaast heerlijk door.
Het verhaal is huiveringwekkend, bizar en grotesk maar nooit echt zwaar. Een soort sprookje, vergelijkbaar met Marquez ('maar dan kouder' aldus Bernlef), terwijl ik ook moest denken aan Saramago. Ondanks de beperkte plaats van handeling zakt het boek nergens in, voortdurend gebeurt er weer iets nieuws, iets boeiends. Mooiste passage vond ik het gevecht tussen Konik en Onde.

Inhoudelijk is de roman wat lastig te plaatsen. Gedachten over recht, orde en vanzelfsprekendheid tegenover chaos, onrecht (en konijnen) en ook over de motieven van mensen, hun handelingswijze wanneer het gezag wegvalt, worden wel opgezet maar nauwelijks uitgewerkt. Ik kreeg ook de indruk dat dit niet echt relevant was, Torgny heeft geen boodschap zo lijkt het. Daardoor wordt dit boek helaas nooit meer dan een fantastische vertelling en een heerlijk sprookje. Dat is waarschijnlijk mijn voornaamste kritiekpunt; het had met wat meer inhoud een meesterwerk kunnen zijn.

Maar goed, Het Licht is een geweldig boek. Weer een Scandinavische schrijver waar ik nog wel het een en ander van wil lezen. Met dank aan aslan. Dikke 4*.

Ik kan maar weinig toevoegen aan wat anderen, voor mij, over het boek hebben gemeld. Ik wil me graag aansluiten bij wat eRCee over het boek verteld heeft... die ervaringen zijn ook de mijne, behalve dat ik niet heel erg geloof in die universele moraliteit .

De wet(ten) en religie bevatten (volgens mij) de regels die een neerslag zijn van de wijze waarop een gemeenschap (op enig moment) functioneert. Als er geen gemeenschap meer is (of de situatie is drastisch gewijzigd), zijn die (of een deel van die) wetten en regels niet meer nodig.

Blijven doen wat je voorheen moest doen en niet doen wat je voorheen niet mocht, is zinloos geworden....

Prachtig om te lezen hoe iedereen steeds weer in staat is om recht te maken (praten) wat krom is om dat wat gezegd/gedaan wordt te rechtvaardigen .. voor zichzelf en voor de anderen. Om even later het tegenovergestelde op dezelfde manier te rechtvaardigen . En dan het droomtoestand'excuus' dat voor iedereen geldt, behalve voor Blasius..

Nog niet aan de orde geweest ... en daarom toch maar even genoemd is de rol van de vrouwen. Zij hebben geen 'tekens', niet genomen en niet 'gekregen'... ze staan bij de ingang van de kapel, als toeschouwers... wat doen ze eigenlijk? Welke rol hebben zij?

Er valt nog veel meer over te vertellen, nog veel meer om (jezelf) vragen over te stellen, nog veel meer om over na te denken, nog veel meer om over te gniffelen. Maar ik besluit met te concluderen dat dit een erg verwonderingswaardig boek is.

Mooie allegorie was dat ja, maar ik moet zeggen dat Lindgren af en toe wel een beetje uit de bocht vloog wat de dosering van dergelijke symbolen betreft (wéér dat beest!.... ). Het was wel weer prachtig toegepast op het einde, waarbij je zou kunnen stellen dat de konijnen van Kadis een animalisering zijn van de menselijke ethiek. Het is een ongrijpbaar verschijnsel dat ons te vriend kan zijn maar ons ook genadeloos te gronde kan richten. Net als de konijnen is ethiek in staat ons alles te verschaffen wat we nodig hebben en kan het tegelijkertijd uitgroeien tot een oncontroleerbare, destructieve plaag. Een klassieke haat/liefde-verhouding. Waarschijnlijk is het ook heel significant dat het besmette konijn wordt geïntroduceerd wordt door een inwoner van Kadis zelf, en een 'schoon' drachtig konijn door iemand van buiten.

Verder was dit een zeer mooi, donker, verontrustend boek waar ik weer veel te snel doorheen gesjeesd ben. Zeer knap hoe Lindgren met zo'n sobere taal zoveel leven heeft weten te scheppen. Het deed me allemaal sterk denken aan Bergmans Det Sjunde Inseglet, qua sfeer maar zeker ook qua filosofische aard. Zowel Lindgren als Bergman lljken geinteresseerd in dezelfde soort vragen des Levens, alleen worden ze in Ljuset meer seculier benaderd.

Op de een of andere manier had ik wel verwacht wat meer van de spreekwoordelijke stoel geblazen te worden, daarom voor nu 'slechts' vier sterren. Hij gaat zeker op de herlezen-en-dan-wat-langzamer-stapel, wellicht dat-ie dan hoger uitkomt.

Voor nu was het zoet, maar vullend. (....)