Du Côté de chez Swann - Marcel Proust (1913)

Het eerste deel van de cyclus À la Recherche du Temps Perdu, die nogal "beroemd" is.

Persoonlijk kan ik er heel weinig mee, een echte "thrill" tijdens het lezen niet gevoeld. En dan lees je zo'n "boekje" toch min of meer plichtmatig uit.

1.5*

Ik begon er inderdaad in omdat het zo beroemd is, maar het heeft me ontzettend geraakt. Het boek te lezen is een ontzagwekkend zwaar werk, maar de moeite echt waard. De beschrijvingen van de relatie tussen Swann en Odette zijn zo schitterend beschreven: de jaloezie, de achterdocht en de hartstocht. En op een gegeven moment ga je ook de humor van Proust snappen: zijn beschrijvingen van mensen zijn echt schitterend, vooral als je ze hardop gaat lezen.
Nu de rest van de delen nog doorspitten...

Dit is zeker lastig leeswerk.
Vooral omdat er bijna geen dialoog in voorkomt. Ik hou toch wel van de dialoog in een boek
Het verhaal wordt vooral vertelt dmv de herinneringen van Marcel.
Deel 2 heb ik ook nog gelezen maar toen gestopt.
Zal er ws nooit meer van komen

Heerlijk boek om regelmatig passages in te herlezen!

Dit werk is voor mijn één van de mooiste stukken Literatuur ooit !
(Met grote "L".)
Als een heerlijke roes verdwalen in zijn verhalen.

Niet weghappen maar proeven op't tipje van je tong... Onvergelijkbaar !

Je houdt er van of je haat het... ik weet niet of er een tussenweg is !

Is er hier iemand die heel de 'recherche..' gelezen heeft?

Ik ben het wel van plan, heb zojuist het eerste deel uitgelezen en het smaakt naar meer.

Met name de beschrijvingen van jaloezie, achterdocht en hartstocht zijn prachtig in dit boek - echt mooi om te lezen hoe een verliefd iemand er heel andere logica op na kan houden, die je als iemand met ervaring met verliefd zijn nog kan volgen ook.

Een heel interessant stukje vind ik als hij schrijft over een brief die hij van Gilberte hoopt te ontvangen. Als hij de ideale brief probeert te formuleren, stopt hij hiermee, omdat dit de kans verkleint dat de brief er ook daadwerkelijk zo uit zal zien, aangezien het bijna onmogelijk is dat Gilberte precies zal schrijven wat hij verwacht.

Het is ook voor mij het allermooiste wat ik ooit gelezen heb. Ik heb het nu al drie keer herlezen en steeds beter besef ik hoe elk woord, elk beeld, elke zinswending al wijst naar het einde van de hele reeks van “A la Recherche...” .
Ik ben nu bezig met een vierde lezing. Op
www.litteratureaudio.com/livres-audio-gratuits-mp3/tag/marcel-proust kun je het downloaden als audioboek, wel in het Frans dus. Helaas door een vrouw voorgelezen, wat een beetje storend is bij een verhaal waarin de ikpersoon Marcel heet.

Dat zal ook wel vreemd zijn als die vrouw ineens begint te zwijmelen over Gilberte...

Ja, ikke.


Het wordt wel minder raar als ze achteraf op mannen blijkt te vallen...

Jawel, maar iets wat door een man/jongen over een vrouw/meisje wordt geschreven klinkt toch raar als het door een vrouw wordt voorgelezen.

Niet te veel verklappen verder, ik moet nog zes delen lezen...

Ik las ergens dat dit ook het thema was van Proust: een verachting van het echte leven. Deel een heb ik ook uit en ik ben nu begonnen aan idsvdbm.

Is de recherche eigenlijk chronologisch of is elk deel een op zichzelf staand verhaal?

Het is een doorlopend verhaal. Als je ergens in het midden begint is het wat lastig te volgen. Overigens is het wel handig te weten dat Proust het boek nooit heeft voltooid. Hij heeft wel alle delen geschreven, maar hij was ze nog volop aan het bewerken toen hij overleed. Zo kan het gebeuren dat in deel 7 een personage opduikt dat in deel 6 was overleden (hoewel ik niet zeker ben van de delen).

Ik heb een paar jaar geleden de volledige recherche gelezen. En met veel plezier, al vond ik de losse delen nogal wisselen in kwaliteit. Met Albertine disparue als (relatief) dieptepunt en Le temps retrouve als hoogtepunt.

In deel twee beschrijft hij ook een schilderij; eerst staan er rozen in de vaas, daarna anjelieren. Mij was het niet opgevallen, maar de vertaler wel.

Ben wel blij dat hij in ieder geval wel alle delen heeft geschreven. Ik bedacht me vandaag namelijk hoe vervelend het geweest zou zijn als ik bijvoorbeeld alleen deel 1 t/m 6 had kunnen lezen, in de wetenschap dat er nog een deel 7 had moeten komen.

Ik denk dat het mogelijk moet zijn de delen apart te lezen, maar ik heb het idee dat dit het best tot z'n recht komt als je gewoon alles leest. Dan zijn de gedachtegangen vast beter te volgen.

Ik vind sommige bespiegelingen van de hoofdpersoon echt ge-wel-dig. Bv hoe de mens eigenlijk maar als schimmen naast elkaar leeft, omdat ze maar voor een klein gedeelte tot de ontelbare gedachten en emoties van de ander door kunnen dringen.
Hoe kom je erop?

Proust was toch naast schrijver ook vooral filosoof en zo moet de recherche ook een beetje gelezen worden, als filosofisch werk?

Soms worden de sfeer beschrijvingen vermoeiend, maar het cumuleert uiteindelijk altijd weer in een of ander prachtig hoogtepunt.

Ha goed dat er weer wat discussie op gang komt over Proust. Ik ben, na vier jaar geleden deel 1 te hebben gelezen en 2 jaar geleden deel 2 te hebben neergelegd (ik werd er wat somber van, bezig in het tweede deel.

@ Quint-Jan: Ik geloof niet dat Proust zozeer filosoof was, dat hij zo nu en dan veeleer een filosoof is dan een romanschrijver, tsja. Maar goed, een filosoof in de academische zin van het woord... nee, geloof ik.

Proust beschrijft de vrouwen (Gilberte, Albertine en Oriane) op een schitterende manier, maar het blijft uiteindelijk gezwijmel en nooit 'echte' liefde. Als de vrouwen 'echt' worden, haakt de hoofdpersoon af.

Vooral Albertine aan het strand vond ik heel mooi gedaan. Ik ben ooit begonnen in de pocketversie van 'De kant van Guermantes II', omdat ik maar eens iets van Proust wilde lezen en herinnerde mij alleen nog deze scene. Nu ben ik vanaf 'De kant van Swann' begonnen en ik moet zeggen dat de scene nu beter past in het geheel. Aan te raden is het dus mijns inziens om alles van vooraf aan te lezen.
Wat is ieders favoriete deel?

1) Le temps retrouve 5*
2) A l'ombres des jeunes filles en fleurs 4,5*
3) Le cote de Guermantes 4,5*
4) Sodome et Gomorrhe 4*
5) Du cote de chez Swann 3,5*
6) La prisonniere 3*
7) Albertine disparue 2,5*

Ik las dit deel en de hele a la recherche du temps perdu toen ik begin twintig was. Een verpletterende, betoverende leeservaring. Maar als ik het nu (een kleine twintig jaar later) inkijk, denk ik: wat een oeverloos neurotisch geneuzel! Afgaande op mijn eerste leeservaring hou ik het toch op vijf sterren.

na de hele 'recherche' gelezen te hebben, denk ik dat het vooral een pleidooi is voor het innerlijke leven. De liefde wordt voornamelijk platonisch beleeft, alle gevoelens en angsten worden uitvoerig beschreven. Er gebeurt eigenlijk maar heel weinig in de meer dan 3000 bladzijden; er is af en toe een feestje en hij gaat vaak op vakantie en ja er gaat wel eens iemand dood (of toch niet?).

Ik kan mij voorstellen dat romanschrijvers hier inspiratie uit halen met al die metaforen en beschrijvingen.

Na lang te hebben getrappeld op de laagvlakten, heb ik besloten om mij eindelijk eens te wagen aan de gebergten. En van de eerste keer zijn we onmiddellijk begonnen met mijnheer Proust. Lange tijd heeft het geduurd voor ik nog eens zoiets goeds heb gelezen! Langzaamaan word je meegezogen in de wereld die Proust schept, een wereld van snobisme, decadentisme, ledigheid, gevuld met personages die er als tijdsamfibieën in rondzwemmen. Heerlijk is het: de beschrijving van de liefdesgevoelens die Swann voor zijn Odette koestert, die hun voedsel halen uit diens ziekelijke jaloezie en zijn leven vanaf dat moment volledig beheersen. Proust laat hoe dan ook merken dat hij heel wat af weet van de menselijke psyche. Ook fijn zijn zijn ironische beschrijvingen van mensen, die een fijne humor verraden.

Maar wat zorgt er nu voor dat Proust boven de anderen uitsteekt? Het feit dat hij enkel met woorden een hele wereld kan scheppen en een gevoel kan oproepen, en zo de verloren tijd terug vinden.

Rotsvast overtuigd: 5*

Tijd om mij eens aan deze klassieker van Proust te wagen. Een nieuw jaar met nieuwe kansen en voor altijd met het beeld van mijzelf met een poot in het gips en dit boek in mijn handen. Ik had een prima versie van het boek met een redelijke vertaling maar vooral een zeer uitgebreid voorwoord dat eerder een analyse was – bij tijd en wijlen was die zelfs interessanter dan het boek zelf. Maar goed.

De Kant van Swann is niet zozeer een boek als wel een bundel met drie kortere verhalen die al dan niet in meer of mindere mate met elkaar verbonden lijken te zijn. Maar zeker het tweede deel leek er in het geheel niet bij te passen.

Opzoek naar de verloren tijd, bij zulk een zwaar werk is die titel niet zomaar gekozen. Mij lijkt het vooral te doelen op het feit dat wat geweest is je niet nogmaals zal meemaken, zoals dat je nu nog weleens terug verlangt naar dat simpele leven op de middelbare school. Tevens doelt het op het feit dat een bepaalde tijd voorgoed weg is, zoals de tijd dat jongeren nog met elkaar praatten op feestjes in plaats van enkel en alleen verdiept te zijn in hun smartphone’s. En, meer gericht op het boek, doelend erop dat de tijd van de adel voorbij was - zoals meer schrijvers als Mann, Zweig en Marai over die tijd rond dat keerpunt in de geschiedenis schreven. Maar ook gaat het over de adelheid van toen die tijd nauwelijks gebruikte om zich echt nuttig te maken, een leegheid van het bestaan, heeft veel tijd doen verliezen. Ik zou nog verder kunnen gaan waar dit allemaal wel niet overgaat, maar daar heb ik simpelweg geen zin aan.

Vanaf de eerste bladzijde is duidelijk wat de beroemde stijl van Proust inhoudt, iets heel kleins tot grote en grootse proporties opblazen. Vrouwenpraat haast. Dat leidt in het eerste deel tot fenomenale stukken over de geur van koekjes, over een jongen die niet wil slapengaan zonder kus van zijn moeder of een pagina’s lange beschrijving van een toch eenvoudige kerk. Dat is letterlijk verdwalen in de tekst door de meanderende vorm en lengte van de zinnen maar het is ondanks de pittigheid en het trage tempo –om toch maar alle woorden mee te nemen en tot je te laten komen- wel jezelf heerlijk onderdompelen. Een goede sfeer, rake constateringen en en passant leer je bij over de Franse adel, die overigens weinig anders is dan de Hongaarse (Marai) of de Russische (Tolstoj).

Maar dan komt Een Liefde voor Swann, dat wel teruggrijpt op dat eerste deel, maar een los verhaal op zich is en een wel zodanig deel inneemt in het boek dat ik mij serieus afvroeg wat ik hier nu precies mee moest. Daarnaast vond ik dit ook niet interessant en nergens meelevend. Ik heb blijkbaar iets gemist. Of dat er nu aan ligt dat het niet interessant was, of dat ik met een nieuw stuk begon terwijl je net blij was een pittig eerste deel afgerond te hebben, maar door dit tweede deel was echt niet heen te komen. En dat versterkte elkaar aan alle kanten. Dat is jammer, want het derde deel vond ik wel interessant, meelevend en herkenbaar met de verliefdheid.

Al met al zeer intrigerend en vooral op basis van het derde deel, dat toch beviel, zal ik wel eens verder gaan met Proust. Maar waarom zat Een Liefde voor Swann erin? En dat voor de helft van het boek. Alle plezier in lezen verloor ik daar. Dus net aan een voldoende. 2,5.

Beterschap voor het ingegipste been en het volgende deel van Proust, mjk87.

Leuk dat je het uitgelezen hebt, mjk87... alleen zo jammer dat die lieve Marcel zo afgekraakt wordt!

Overigens denk ik niet dat je veel dubbele bodems moet zoeken in de titel (Proust is tenslotte Joyce niet). Het gaat hem gewoon om het verleden, de tijd die weg is en de herinneringen die vervagen. Ik denk niet dat het nodig is om een vergelijking te maken met de ledigheid van Marcels milieu. Ik ga die kringen allerminst verdedigen: het is inderdaad waar dat ze niet veel nuttigs uithaalden (maar ja: lees Beckett en je kunt die stelling dan op iedereen toepassen), maar het gaat hem (denk ik) vooral om zijn eigen leven. - Daarnaast: in ons nieuw tijdperk van gestorven rebellen, oppervlakkig Amerikaans vertier, consumisme, kapitalisme en hypocrisie, zijn die woorden ook toepasselijk (als we even kritiek mogen geven op onze hedendaagse geschiedenis).

En wat jij 'een toch eenvoudige kerk' noemt, is voor hem misschien de mooiste kathedraal die er bestaat. Het gaat hem niet zomaar om de 'objectieve' schoonheid van de dingen, maar de 'subjectieve' schoonheid, die bepaald wordt door herinneringen en gevoelens. Dat wat voor jou heel dierbaar is, zal in de ogen van anderen beschouwd worden als een prul of... als 'een toch eenvoudige kerk'. (niet huilen, Marcel!)

Ik begrijp wel je commentaar dat "Een liefde van Swann" er een beetje 'tussengefoeft' is. Maar daarnaast is het toch een mooi verhaal: hoe de jaloezie eigenlijk de liefde voedt! En de scènes van de sonate van Vinteuil, zijn om bij te smelten.

"Vrouwenpraat" en "iets heel kleins tot grote proporties opblazen" zijn wel rare (en eigenlijk zelfs oppervlakkige) typeringen van zijn stijl. Welke vertaling heb je gelezen? (de recentste is namelijk niet zo goed...)

Daarnaast sterkte met je been!

Dank allen voor de beterschap. En ik kraak Proust zeker niet af, alleen dat verdomd saaie deel vond ik o zo jammer, want de rest was waarlijk schitterend. Juist bij de kerk weet hij iets simpels tor Hemelse grootte op te blazen en echt het idee te geven dat die kerk, voor hem dan wellicht zeker, iets heel bijzonder is.
En nee, dit was niet de nieuwste vertaling (is dat boek niet € 49?).

Wordt in nieuwe vertaling uitgebracht door Athenaeum (mei 2015)

Voor de liefhebbers: hier kun je (in het Engels) een hoop op thema gesorteerde citaten van Proust vinden.

Vertalersduo Martin de Haan en Rokus Hofstede laat zijn stijl scherper, ironischer en suggestiever klinken dan ooit tevoren. (Athenaeum)

Verkrijgbaar op 19 mei.

In het Engels, dus niet de nieuwe Nederlandse vertaling die onlangs verscheen. Veel zal het niet gehinderd hebben, want dit is duidelijk niet mijn kop thee. Het eerste deel is nog intrigerend, als de insteek van de roman(cyclus) steeds meer vorm krijgt. De hunkering naar een kus van zijn moeder is bovendien een prettig intrigerend gegeven, van waaruit de beroemde terzijdes allemaal ontrollen (met ter besluit de Madeleine-scène). We moet gezegd dat ik de overkoepelende thematiek van subjectieve beleving van werkelijkheid, gekleurd door fragmentarische herinneringen en associaties niet zo spannend meer kan vinden. Dat is zo’n vanzelfsprekend onderdeel van literatuur geworden, dat de frisheid er vanaf is. Deel twee, over Swanns liefde voor Odette, frappeert door de recht-toe-recht-aan dramatiek, een liefdesgeschiedenis zoals die in vele 19e eeuwse romans gelezen had kunnen worden. Er zijn de parallellen met het eerste deel, die het als verhaalconstructie nog enigszins boeiend houden. Maar met Marcel verdwijnen ook zijn persoonlijke observaties naar de achtergrond. Het korte derde deel kan daar niet veel meer aan veranderen. Het vooruitzicht van nog zes boeken over deze liefdesgeschiedenissen, is voldoende nu al af te haken.

Zojuist een nieuw exemplaar in het kader van Bookstore Day weten te bemachtigen. Benieuwd wanneer ik er aan toe ga komen, wellicht deze zomer.

Vraag me trouwens af of Martin de Haan het gehele project door zal zetten. De Bezige Bij gaat nu de hele cyclus opnieuw uitgeven, net nadat Athenaeum een meer betaalbare versie van De Haans vertaling uit heeft gebracht.

De Kant van Swann