menu

House of Leaves - Mark Z. Danielewski (2000)

Alternatieve titel: Het Kaartenhuis

mijn stem
3,92 (70)
70 stemmen

Engels
Griezel

713 pagina's
Eerste druk: Pantheon Books, New York (Verenigde Staten)

Ze zouden helemaal opnieuw beginnen. Maar wanneer een jonge familie haar intrek neemt in een huis op Ash Tree Lane ontdekken ze dat er iets vreselijk mis is. Hun huis is aan de binnenkant groter dan aan de buitenkant. Veel, veel groter. Een blinde oude man, een jonge bediende in een tattoowinkel, en een krankzinnige vrouw die rondwaart in de zalen van een psychiatrische inrichting... ze vertellen het verhaal van een familie die wordt geconfronteerd met een constant veranderende reeks gangen in hun huis, totdat ze uiteindelijk oog in oog komen te staan met de verschrikkelijke duisternis die in het binnenste verborgen zit.

zoeken in:
avatar van cortez
4,0
Toch wel een heuse leeservaring dit boek. Het stuk 'The Davidson Record' van Zampano vind ik uitgesproken vindingrijk, spannend, goed opgebouwd met interessante personages, plotwendingen en bij momenten zelfs goed griezelig. De typografie vormt hier zeker een meerwaarde, en ook het uitvoerige notenapparaat helpt mee om een bepaalde sfeer op poten te zetten.
Maar hoe goed ik 'The Davidson Record' vind, zo slecht bevalt het commentaar van Johnny Truant me. Ik kan me nauwelijks een passage voor de geest halen waar de verwarde en junkie-achtige aanvullingen van Truant iets toevoegen aan het verhaal van Zampano. Hoofdstuk XXI, het dagboek van Truant, is zelfs dodelijk saai en het absolute dieptepunt binnen 'Het kaartenhuis' (daar waar je eigenlijk een climax zou verwachten). Het enige interessante omtrent Truant, vind ik De Walvissteen Brieven die een heuse mindfuck blijken te zijn.
Toch is deze kennismaking met Danielewski me zeer goed bevallen. Ik vreesde enigszins een boek te lezen van een schrijver die het vooral van de vormgeving en het bizarre zou moeten hebben, maar in 'Het Kaartenhuis' toont hij aan toch ook een heel getalenteerde schrijver te zijn.

(Leuk is ook het clipje 'Hey Pretty' van Danielewski's zus 'Poe', waarin Danielewski zelf een stuk uit 'Het Kaartenhuis' voorleest. En als je er musicmeter op naslaat, zie je dat haar debuut Haunted waarschijnlijk tout court vrij sterk leunt op dit boek).

avatar van eRCee
3,5
Op voorhand was ik nogal sceptisch over House of Leaves. Zo'n jonge Amerikaanse schrijver die natuurlijk weer denkt het wiel uit te moeten vinden, de pretentieuze opzet van dit debuut en de typografische flauwekul, en daarbij kwam nog dat ik reeds het apart uitgegeven De walvisteenbrieven had gelezen, dat, losstaand althans, mijns inziens helemaal niets te bieden heeft.

Ondanks dat het bovenstaande allemaal waar is moet ik toegeven dat ik me vergist heb. House of Leaves is een boeiend boek. Wat me vooral is meegevallen, is dat de kunstgrepen die Danielewski toepast (meestal) functioneel zijn. De hoofdlijn van het boek wordt gevormd door een man die een enorme, constant veranderende, lege ruimte ontdekte in zijn huis en daarvan een film heeft proberen te maken. Naarmate, in verschillende expedities, verder wordt doorgedrongen in dit mysterieuze, onmogelijke stelsel van gangen en zalen, past ook de typografie zich aan. Het boek volgt als het ware het huis, zo zelfs dat je zou kunnen zeggen dat het boek voor de lezer het huis is (en misschien ook wel andersom; het huis is het boek).
Danielewski weet daarnaast spanning toe te voegen door de uitgebreide, semi-wetenschappelijke notenlijst, die zorgt voor een zeker gevoel van echtheid. Verder wisselt hij het verhaal van het huis zelf af met een verhaallijn van iemand die min of meer het redigeerwerk doet van de aantekingen over het verhaal; oftewel het boek dat je uiteindelijk zit te lezen. Deze figuur is zo in de greep van de hele geschiedenis dat hij regelmatig de trekjes vertoont van zijn moeder die in een psychiatrische inrichting is overleden. Opnieuw wordt een extra vorm van 'echtheid' en spanning gecreeerd, niet in de laatste plaats omdat de ware spanningsboog, namelijk die van het verhaal over het huis zelf, opgerekt wordt.
Bij dit alles varieert Danielewksi ook nog eens enorm in de genres en verhaalstijlen die hij gebruikt. Oppervlakkige drugs- en seksverhalen, mysterie, theoretische verhandelingen over bijvoorbeeld architectonische akoestiek, interviews, dagboekfragmenten, gedichten, feitenlijsten, romantiek, het zit er allemaal in.

Op het gebied van sfeer en spanning zijn de bokkesprongen van Danielewski dus te begrijpen. Maar er is meer. Met name de franse filosoof Derrida lijkt door de pagina's heen te schemeren (zijn naam valt ook een keer of drie). Voor zover ik iets van diens ideeen over tekstinterpretatie en deconstructie heb begrepen is House of Leaves eigenlijk een praktijkvoorbeeld. Elke noot, de paginalange opsommingen, alle subplots, ze beinvloeden elkaar en kleuren de manier waarop je het boek interpreteert en ervaart. Daarom ook kan ik de tekstboxjes die als vensters door sommige pagina's heen lopen en opsommingen in de kantlijn in zekere zin waarderen, hoewel het hopeloos gekunsteld blijft natuurlijk.

En dat geldt voor het gehele boek. Hopeloos gekunsteld maar behoorlijk interessant. Veel zaken blijven me irriteren: de nutteloze appendixen, het codesysteem in de walvisteenbrieven, fotocollages, het drukken van het woord 'huis' in het blauw en niet te vergeten de ophemeling van Danielewski door zijn bewonderaars. Maar eerlijk is eerlijk: House of Leaves is een leeservaring en niet alleen dat, ook nog eens een boeiend en onderhoudend boek. Danielewski zou echter wel eens een one-hit wonder kunnen blijken te zijn.

avatar van slowgaze
4,0
"House of Leaves" is wel eens omschreven met de mooie Engelse term "mindfuck". Bij belezing van het boek (want een roman is het eigenlijk bijna niet meer) merk je wel dat een deel van de coïtus met je gedachten best meevalt, maar dat er net zo goed passages zijn waarin het boek wat vervelend wordt op een niet goede manier.

Zoals waarde eRCee al aangeeft spookt Derrida nogal door de roman: het idee van différance (dat zowel voor verschillen als uitstellen staat) komt bijvoorbeeld naar voren in de passage waarin Stephen King zegt dat de walvis van Ahab ook gewoon een walvis kan zijn: het huis laat zich niet interpreteren, de interpretatie wordt naar voren geschuift en uitgesteld tot het oneindige. En ook de lezer krijgt uiteindelijk geen sluitende interpretatie voorgeschoteld, zo eentje waar de formalisten dol op zouden zijn.

Het verschil komt natuurlijk al naar voren in het huis zelf: binnenkant en buitenkant verschillen; het huis is aan de binnenkant groter, wat natuurlijk in onze realiteit onmogelijk zou zijn (iets dergelijks heb ik wel eens bij de tv-serie van Nijntje gezien, maar soit, dat is Nijntje). Hier geven de tegenovergestelde zaken elkaar betekenis: een binnenkant zonder buitenkant bestaat niet, een buitenkant zonder binnenkant ook niet. Het volgende punt: zonder het verschil tussen binnenkant en buitenkant bestaat het verschil in grootte tussen die twee ook niet.

"House of Leaves", ongelukkig vertaald als "Het kaartenhuis" (de leaves zijn als het ware dezelfde leaves als Whitmans "Leaves of grass", pagina's), bouwt zo een huis van papier. Danielewski biedt een flink pak van Sjaalmans hier: vooruit en achteruit lezen, de appendix er bij pakken, een hoop (schijnbaar) nutteloze informatie: de lezer mag er zelf zijn verhaal uit afleiden, maar moet de interpretatie wel blijven uitstellen.

De typografische trucjes van het boek werken bij vlagen wel wonderbaarlijk goed: tijdens de scene in het doolhof wordt de tekst bijvoorbeeld erg "dik" en "mistig": in alle kieren van de pagina is informatie gestopt, al wordt er ook nutteloze informatie (specificaties van het huis etc.) gepresenteerd, al komt dat wel overeen met het deconstructiedenken en hun open plekken.

Het boek lijkt een soort weergave van het internet te gaan worden, bijvoorbeeld door "huis"/"house"/"maison"/"Hause"/etc. in blauw weer te geven (wie legt dan niet de associatie met hyperlinks op het internet?), door nadrukkelijk een paar keer naar het internet te verwijzen én door informatie niet in hapklare brokken te presenteren, maar fragmentarisch. Ook is al het aangebodene niet nuttig: je moet zelf maar kijken wat je kunt gebruiken en wat niet.

Er loopt wel het een en ander dood: het Minotaurus-verhaal wordt niet afgemaakt en lijkt geen duidelijke plek te krijgen in het geheel, sommige citaten lijken meer een demonstratie van eruditie te zijn dan dat ze echt een rol in het geheel vervullen. Dit frustreert en voelt onaf. Het zal Danielewski's opzet wel zijn geweest, maar het wringt allemaal nogal en het valt maar moeilijk goed te praten als lezer zijnde.

Uiteindelijk is dit het probleem van het boek: al is het een parodie op academisme, het is zelf ook vreselijk pretentieus. De drank & drugs-verhalen van Johnny (a la Chuck Palahniuk) worden er vrij willekeurig bijgepakt in voetnoten en detoneren nogal met de rest van het verhaal. Ook kan het ontbreken van een duidelijke verklaring nogal een onbevredigend gevoel geven. Een knap boek is het wel, maar eerder eentje om te bewonderen en je soms grondig aan te ergeren, dan eentje om echt in je hart te sluiten.

avatar van H€yoka
2,0
House of Leaves heb ik gelezen omdat ik "eens iets anders wou", wat voor mij een horror verhaal betekende en dit boek werd her en der als "het griezeligste boek ooit" aangekondigd. Het werd een teleurstelling...

Want eerst en vooral: griezelig wordt het nergens. Dat neemt dan natuurlijk een groot deel van mijn verwachting weg en de lange aanloop naar het verhaal, gecombineerd met de Johnny Truant omweg, zorgt in deze eerder voor frustratie. Het is allemaal wat langdradig naar mijn gevoel. De opzet waarbij eerst wetenschappelijk wordt uitgelegd wat een echo is, om dan ermee aan te tonen dat het huis enorm is, was een leuke vondst. Maar ook daar: lang...

Iemand die dit boek mag, zal wellicht denken 'nou, dat is nu eenmaal de hele opzet. Het huis is het boek en het boek het huis, dus je moet door veel niets vooraleer je aan actie toekomt, als er al actie bestaat.' Maar een boek grandioos noemen omwille van de vorm, de metaforen en de verweving van 3 verhalen in één, is voor mij onvoldoende. Knap gedaan weliswaar, maar een boek heeft een verhaal nodig. En bij House of Leaves is dit flinterdun, tenzij je er zelf een verhaal bij verzint.

Positieve punten zijn de aantrekkingskracht, ik wou weten hoe het nu allemaal afloopt. En uiteraard de speciale manier waarop de tekst op de pagina's komt. Het heeft wel uitstaans met het verhaal, maar het blijft voor mij een "kijk eens, mama, zonder handen" gegeven. Kunst om de kunst.

Het is uiteindelijk een boek voor de liefhebbers, waartoe ik niet behoor. 2*

Gast
geplaatst: vandaag om 07:25 uur

geplaatst: vandaag om 07:25 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.