Het Reservaat - Ward Ruyslinck (1964)
Nederlands
Psychologisch / Toekomst
267 pagina's
Eerste druk: Manteau,
Brussel (België)
In de nabije toekomst is Belgie een totalitaire staat geworden. De bevolking wordt in het oog gehouden door allerlei camera's en spionnen en zaken als literatuur, vriendschap en godsdienst zijn verboden. Iedereen die de wet durft overtreden wordt naar het beruchte gesticht "Paalberg" gestuurd, beter bekend onder de naam "Het Reservaat". De hoofpersoon is Basile Jonas, een leraar Nederlands aan een middelbare school. Op een dag wordt hij benaderd door zijn leerlinge Martha. Zij wordt seksueel benaderd door de vriend van haar moeder. Deze vriend is echter de befaamde grootindustrieel Johan Drexeler, waardoor niemand haar wil helpen, zelfs haar eigen moeder niet. Basile probeert haar te laten onderduiken maar iedereen weigert. Men is of bang voor de gevolgen of financieel afhankelijk van Drexeler. De aanwezigheid van Martha lekt echter uit.
Wat een pareltje uit de Nederlandse literatuur. 4,5*
In het eerste deel legt Basile Jonas een getuigenis af voor een commissie, waarin hij vertelt over de voorbije weken. Hij is de laatste gevoelsmens, die nog gelooft in zachte waarden. Hij houdt vast aan nutteloze dingen als poëzie en klassieke muziek. Z'n vriendschap met een leerlinge leidt tot een schandaal en een veroordeling.
De psychologische tests in het tweede deel behandelen de mens als een proefdier. Wetenschappers menen dat je alles kunt meten en dat je mensen kunt rubriceren. Het reservaat doet denken aan medische experimenten van de nazi’s. Het beeld van de homo mollis als bezienswaardigheid vat het allemaal samen.
Ruyslinck gebruikt veel beeldspraak met dieren. De Cobra, bijnaam van de westerse president, is een gifslang maar ook een aanbeden totemdier. Een witte olifant in een kudde grijze olifanten is een individualist omringd door meelopers. Jonas' bijbelse naamgenoot werd opgeslokt door een walvis. Martha’s aanrander is een wolfskop. Het standbeeld van een leeuw symboliseert het recht van de sterkste.
Van dit sombere toekomstbeeld is veel herkenbaar in het heden: de vervlakking van de cultuur, de commercialisering van muziek en literatuur, de populariteit van slogans en agressie, het gebrek aan zelfstandig nadenken... Gelukkig zijn er hier en daar nog enkele homines molles.