menu

Mefisto for Ever - Tom Lanoye (2006)

mijn stem
3,33 (3)
3 stemmen

Nederlands
Psychologisch

155 pagina's
Eerste druk: Prometheus, Amsterdam (Nederland)

Mefisto for ever basseert zich op het leven van Gustav Gründgens, een succesvol toneelspeler in het Duitsland van de jaren twintig en dertig. Een van zijn glansrollen was Mephisto, de duivel in Goethes Faust. Als Hitler aan de macht komt, kan de steracteur – die tot dan toe lippendienst bewees aan progressief links – zich niet langer op de vlakte houden. Hij zweert bij zijn roeping als toneelspeler, blijft in Duitsland en wordt een graag geziene gast in de hoogste kringen van het Derde Rijk. Acteren is immers zijn passie, en de kunst is hem heilig, boven alles... maar ten koste waarvan?

zoeken in:
avatar van JJ_D
3,5
Het toneelstuk ‘Mefisto for ever’ is intussen reeds enkele jaren oud, en vanwege enkele lauwe reacties in de pers ben ik het stuk toen niet gaan zien. Ligt de tekst van Lanoye aan de oorsprong van dat gebrek aan enthousiasme? Waarschijnlijk wel, want het geheel is zodanig complex dat een begrijpelijke vertaling naar de planken niet voor de hand ligt. Lanoye laat zijn personages theater spelen binnen theater, en de grote kracht schuilt in de verwerking van meesterwerken van Shakespeare, Tsjechov en Goethe. Wie de werken niet kent mist hoe dan ook al een gedeelte van de kracht, maar als het onderscheid wegvalt tussen citaat en zuivere tekst, valt het stuk onverbiddelijk in duigen - tenzij Guy Cassiers daar een mouw heeft aan gepast...?

Literair heeft Lanoye er echter weer een festijn van gemaakt. Moeiteloos laat hij spontane dialogen overvloeien in stukken authentiek theater; een cocktail die hij bovendien lardeert met interessante bespiegelingen en een harde historische context (hier gebasseerd op een waargebeurde roman van Klaus Mann). Waar Lanoye in zijn boeken licht en humoristisch overkomt, zien we in zijn ‘Triptiek van de macht’ een beschouwlijker auteur aan het werk; iemand die zijn speelsheid heeft ingeruild voor een verpletterende maturiteit.
‘Het Derde Huwelijk’, zijn jongste roman, bewijst echter dat Lanoye nog steeds de speelvogel is van weleer. Ook die kant van onze landgenoot zien we graag aan het werk, maar naar een serieuze roman kijk ik persoonlijk reikhalzend uit. Maar of die er ooit komt...? Ik vrees ervoor.
3,5*

avatar van Freud
Gebrek aan enthousiasme over het stuk? Zal ik eens wat artikels citeren?

Ook dit keer krijgt Cassiers van de dagbladpers een pluim. Het vormelijke raffinement van de voorstelling wordt als uitzonderlijk bestempeld. 'Het is moeilijk om niet te bezwijken voor de formele schoonheid van de voorstelling', schrijft Libération. De krant heeft lof voor de acteerprestaties (...) De krant Le Monde is over de hele lijn positief en vindt Mefisto forever 'een uitzonderlijk moment op het festival'. De rol van Josse De Pauw wordt zelfs vergeleken met die van Marlon Brando in Apocalypse now. - De Standaard, tijdens het Festival van Avignon, 20 juli 2007

Als kersverse artistiek leider van Het Toneelhuis levert hij met zijn multimediale enscenering van 'Mefisto for ever' nu een indrukwekkend visitekaartje af. Met het spel als centraal element in een zintuiglijk bombardement van geprojecteerde beelden en begeleidend geluid. - De Telegraaf, 27 november 2006

"Mefisto for ever" is toneel zoals we zelden te zien krijgen, gewoonweg prachtig om naar te kijken en verrassend bijtend actueel. (...) Regisseur Guy Cassiers slaagt erin dat complexe stuk adembenemend in beeld te zetten. Met discrete camera's legt hij accenten, vergroot gezichten, toont de angst, ontreddering of gewoonweg de ijdelheid. - Paul Arias, Radio 1, 23 oktober 2006

Een sterk uitgangspunt, dat hij vervolgens mooi en indrukwekkend uitwerkt. De inmiddels befaamde multimediale beeldtaal die Cassiers in zijn Proust-cyclus aanwendde om de meest uiteenlopende zintuiglijke ervaringen weer te geven, is hier opnieuw te bewonderen - Volkskrant, 23 oktober 2006

Mefisto for ever een bewerking noemen zou een understatement zijn voor het huzarenstukje dat de Antwerpse schrijver-dichter opnieuw aflevert na eerdere krachttoeren als Ten oorlog en Mamma Medea. (...) Mefisto for ever is groots theater over grootse thema's, maar geen theater van het grote gelijk. - De Morgen, 23 oktober 2006

avatar van JJ_D
3,5
Enkele lauwe reacties - ik vraag me af waar ik ze destijds gehaald heb. Ik meende hier en daar wat beklag gehoord te hebben over de lange speelduur - of ik moet me sterk vergissen?

avatar van andreas
3,5
JJ_D schreef:
Lanoye laat zijn personages theater spelen binnen theater, en de grote kracht schuilt in de verwerking van meesterwerken van Shakespeare, Tsjechov en Goethe. Wie de werken niet kent mist hoe dan ook al een gedeelte van de kracht.

Literair heeft Lanoye er echter weer een festijn van gemaakt. Moeiteloos laat hij spontane dialogen overvloeien in stukken authentiek theater.

Lanoye verwerkt inderdaad fragmenten uit verschillende klassieke teksten binnen een eigen stuk. Je zou kunnen zeggen dat hij ze "toepast" en gebruikt om de emotie van personages vorm te geven Hij doet dat op een heel intelligente manier, wat veel respect afdwingt.

Het heeft mij echter niet altijd kunnen prikkelen en wel om twee redenen. Zonder achtergrondkennis van de klassiekers is het moeilijk om de intrinsieke lading van een fragment te schatten, los van de spanning die het krijgt in zijn nieuwe context. Ten tweede werkt deze manier van doen soms vermoeiend. Je krijgt verschillende stijlen door elkaar, die een ander soort lezen en inleven vereisen. Hierdoor wordt het ritme wat gebroken.

Het geheel heeft dus het aspect van een collage, die bij momenten heel verrijkend werkt. De afwezigheid van een vloeiende uniforme stijl, zoals we die vinden in Lanoyes "Atropa", maakt dit stuk voor mij minder krachtig.

Michael1992
Als je Mefisto gelezen hebt (of zoals ik de film gezien hebt) is dit niets nieuws onder de zon maar toch weet Lanoye mij weer, zoals altijd door middel van zijn taalgebruik en (deze keer) het verwerken van een aantal andere toneelstukken, een aantal keren flink te doen lachen.
Vooral de stukken waarin door elkaar gespeeld werd waren heel sterk.

4.0*

Gast
geplaatst: vandaag om 14:27 uur

geplaatst: vandaag om 14:27 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.