menu

The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism - Naomi Klein (2007)

Alternatieve titel: De Shock Doctrine

mijn stem
4,26 (34)
34 stemmen

Engels
Politiek

672 pagina's
Eerste druk: Knopf, Toronto (Canada)

Dit is een boek over shocks, en de manier waarop die worden toegepast op landen en mensen. Het is het onofficiële verhaal over de manier waarop de ‘vrije markt’ de wereld is gaan domineren. Het is een verhaal dat radicaal anders is dan wat ons altijd is voorgehouden. Naomi Klein blaast de mythe op dat de ‘vrije markt’ ‘vrije mensen’ oplevert. Ze toont aan dat onze wereld in toenemende mate de slaaf wordt van een weinig begrepen maar geweldig invloedrijke ideologie: de shockdoctrine met in haar kielzog het rampenkapitalisme. Terwijl de slachtoffers enkel denken aan zelfbehoud rinkelt de kassa van ondernemers.

zoeken in:
avatar van BlueVelvet
Vertel, Freud!

avatar van Freud
5,0
Ik bereid een lang epistel voor over dit walgelijke, indrukwekkende, geniale boek, maar ik moet het nog even laten bezinken

avatar van thomzi50
Inmiddels al gedaan ?

avatar van Sheplays
Ik zou graag de review van Freud lezen!

avatar van Freud
5,0
(In wat volgt wordt de inhoud van het hele boek een beetje verklapt - voor non fictie lijkt me dat niet zo erg, maar als je het wilt lezen als een thriller en dus niet wil weten hoe het afloopt (slecht!!) dan moet je dit bericht maar overslaan.)

Die review ben ik blijkbaar helemaal vergeten - heb het inmiddels zelfs al een tweede keer gelezen

Kijk, ik wil niet zeggen dat dit het boek is dat mij de ogen heeft geopend voor wat er zoal fout gaat in de wereld vandaag en wie daar aan de oorzaak van zit, maar het is voor mij wel het boek dat voor het eerst alle stukjes van de puzzel op een overtuigende en logische manier samenbrengt. Het is bovendien ook een heel leesbaar boek, voor een groot publiek geschreven, wat ook wel eens aangenaam is - het moet niet altijd Noam Chomsky zijn. Wat Naomi Klein hier doet, is de halve wereldgeschiedenis (althans de zwartste bladzijden) nog eens hervertellen vanaf begin jaren '70, maar dan volledig vanuit het standpunt van haar concept van de Shock Doctrine: alles valt daarbij zo mooi op zijn plaats en het lijkt allemaal ineens zo duidelijk en op een walgelijke manier zo eenvoudig wat er zoal gebeurd is in Chili, Argentinië, China, Rusland, Zuid-Afrika, Polen, Irak en bij de heropbouw na New Orleans en de tsunami. Ik weet dat ze uiteraard de feiten naar haar hand zet door alleen te vertellen wat binnen het kader past en te verzwijgen wat erbuiten zit, maar zelfs met de meest kritische bril kan je er niet omheen dat er een serieuze bron van waarheid in zit en dat ons economisch systeem (op wereldvlak dan) walgelijker is dan je je ooit had kunnen voorstellen.

Wat Naomi Klein doet, en daarmee werpt ze althans voor mij een heel ander licht op zaken die je allang wist, is de belangrijkste oorlogen, staatsgrepen en armoedecrises van de voorbije 40 jaar benaderen vanuit economisch oogpunt. De basis van dit alles ligt in het pure vrije markt kapitalisme van Milton Friedman en de Chicago-school - met als basisfilosofie dat als de staat zich volledig en totaal terugtrekt uit het economisch systeem van een land (totale privatisering en deregularisering) dat de welvaart dan automatisch terugkeert. Echter, om dit systeem wereldwijd te verspreiden, is er systematisch gebruik gemaakt van de zogenaamde shock doctrine, een principe dat vertrekt vanuit het feit dat direct na een ramp (natuurramp, oorlog, staatsgreep,...) een land en zijn bevolking een tijdje zo verlamd zijn (zoals een lichaam na een zware schok een tijdje verlamd en onbegrijpend achterblijft) dat het mogelijk is om op korte tijd veranderingen door te voeren die, eens bevolking terug bij positieven is, niet meer teruggedraaid kunnen worden. Dankzij dit principe, soms met de hulp van dictators, soms dankzij de enorme macht van de Wereldbank, soms gewoon door het gebrek aan economisch besef van de machthebbers, is de Chicago School, vaak met hulp van de CIA, erin geslaagd dit pure kapitalisme in te voeren in alle landen die ik zoeven opgesomd heb, met alle rampzalige gevolgen van dien - maar zeer ten voordele van het Amerikaans bedrijfsleven, doordat multinationals telkens enorm geprofiteerd hebben van de privatiseringsgolf om zich in te kopen in mijnconcerns, energiemaatschappijen, enz. In plaats van de beloofde welvaart te brengen, is in elk van de voorbeelden die behandeld worden, de situatie enkel voor een beperkte elite er waanzinnig op vooruit gegaan, en voor de overige 90 % van de bevolking rampzalig achteruit. MAar het belangrijkste punt is, dat het zogenaamd vredige, zuiver liberaal en dus democratisch systeem van de vrije markt, bijna overal systematisch dankzij geweld en overmacht ingevoerd is, en zonder medeweten laat staan toestemming van de bevolking. Chili en Argentinië kende iedereen wel al denk ik, maar hetzelfde is gebeurd in Zuid-Afrika na de val van het Apartheidsregime, in Rusland onder Jeltsin en Poetin, in China en in nog een pak andere landen. Dezelfde cynische werkwijze heeft men gebruikt om na de tsunami de volledige inheemse bevolking te verjagen en de kust open te stellen voor massatoerisme en in New Orleans na de orkaan om het volledige onderwijssysteem van de regio te privatiseren. Klein trekt regelmatig de parallel met het martelonderzoek dat de CIA gevoerd heeft om te onderzoeken hoe je een mens zo kunt kraken dat je hem alles kunt laten doen en zeggen wat je wilt - hetzelfde principe wordt dankzij de Shock Doctrine op schaal van de wereldeconomie toegepast. Soms door dankbaar gebruik te maken van kansen die voor het grijpen liggen, zoals natuurrampen, soms door kansen uit te lokken, zoals door de steun van de CIA aan Pinochet - een soort marteltherapie op schaal van een heel land dus.

Het meest hallucinant van al is het Irak-verhaal: hier is de volledige Amerikaanse overheid zelf uitgekocht door het bedrijfsleven, dat in Irak een geprivatiseerde oorlog is gaan voeren, waarbij de bedrijven van de belangrijkste politici van die tijd uiteraard de grootste winsten hebben gemaakt. Zowel fabrikanten van oorlogsmateriaal, geprivatiseerde strijdkrachten (denk aan Blackwater), veiligheidsfirma's die van het onveiligheidsgevoel in eigen land profiteerden, bedrijven die instonden voor de volledige opbouw en onderhoud van alle legerkampen in Irak zelf áls de firma's die achteraf de volledige heropbouw van het land hebben mogen doen (nu ja, veel is er niet opgebouwd, maar toch) zijn stuk voor stuk gelieerd aan figuren als Dick Cheney (vergeef me dat ik even de andere namen vergeten ben, maar het is een hele waslijst). Daarmee is Irak officieel de eerste volledig geprivatiseerde oorlog, een die nu al bewezen heeft winstgevender geweest te zijn voor het Amerikaanse bedrijfsleven dan eender welke andere economische tak in de geschiedenis - het wachten was op de volgende stap (Iran, Korea?) maar misschien is met de komst van Obama toch wel het een en ander veranderd - dat valt af te wachten.

Het is moeilijk om even overtuigend te zijn in een samenvatting als Klein is in haar perfect opgebouwd, huiveringwekkend betoog - misschien lijkt het op het eerste zicht allemaal al gekend, maar dan begrijp je niet hoe uitgebreid en gedetailleerd het verhaal in werkelijkheid is, het zijn de details die je het grote verhaal, dat je na al die jaren snel als 'gekend' afdoet, terug in volle reikwijdte doen beseffen.

Nog wat citaten (via wikipedia) om mijn enthousiasme kracht bij te zetten:

Paul B. Farrell from the Dow Jones Business News stated "you must read what may be the most important book on economics in the 21st century". John Gray wrote in The Guardian, "There are very few books that really help us understand the present. The Shock Doctrine is one of those books." William S. Kowinski of the San Francisco Chronicle wrote, "Klein may well have revealed the master narrative of our time," and it was named one of the best books of 2007 by the Village Voice, Publishers Weekly, The Observer, and the Seattle Times.

Uiteraard is er ook serieus wat kritiek op het boek gekomen, maar het is niet aan mij om die hier ook te gaan weergeven .

avatar van Sheplays
Geweldig, ik word in het holst van de nacht op mijn wenken bediend!
Freud, bedankt. Ik ga dit boek zeker aanschaffen.

5,0
Schitterend boek! Moest verplichte lectuur zijn!! Terrecht 5 sterren!!!

avatar van mjk87
3,5
Ik ben iets kritischer dan degenen boven mij. Vooral naar het einde toe werd het betoog zeurdigerer en ook minder van kwaliteit.
Klein begint briljant, met de meer psychische kanten van shocks. Eerst letterlijk (elektro) later meer figuurlijk, een meer weidsere betekenis gevend van het woord. Zonder er doekjes omheen te winden toont ze de gruwelheden stuk voor stuk, laat ze slachtoffers spreken, pakt ze rapporten erbij. Dat met een zeer uitgebreid notenapparaat (het hele boek door trouwens). Ook de volgende hoofdstukken, die beginnen met Friedman zijn zeer interessant. Wel zet ze Friedman iets te veel neer als kwade genius, terwijl deze man wel degelijk het beste voor had, al werken zijn ideeën in de praktijk niet. Dat is het enige dat je hem kan kwalijk nemen, dat hij zo naïef was te denken dat in een volledig vrije markt de beste omstandigheden zijn. Dat is nooit zo geweest, en zal nooit zo zijn.
Helaas gaat ze op 2/3 over op de binnenlandse uitverkoop binnen de VS. Dit is ten eerste een andere toon, maar daarnaast is het minder krachtig. Ja, veel particuliere bedrijven nemen taken over, maar de echte nadelen noemt ze niet. Een enkele keer, dat straks medische hulp en onderwijs er enkel is voor de welgestelden. Maar dat is nog niet zover, en daarnaast is dat maar een klein punt. Het lijkt eerder of Klein nog het een en ander kwijt wilde wat ze fout vind aan Bush, Cheney, Irak, et cetera. Niet persé oninteressant, maar beter passend in een ander betoog. In een ander boek. Daarnaast ging Klein de bocht uit door veel over de martelingen en mishandelingen te noemen in Irak. Dit kwam echt over als een stukje propaganda, en was niet nodig. Het had geen functie zoals in hoofdstuk 1, en leidde af van de hoofdlijn.

Wel schrijft ze erg prettig. Het Engels is uitstekend te volgen, met fijn lopende zinnen, en lastigere materie wordt helder verwoord. Dus de pagina’s vliegen nog wel voorbij, zonder zeer veel moeite. En dat voor toch een zwaar onderwerp. Daar kan menig jurist wat van leren.

Dan lees ik veel kritiek op mevrouw Klein, dat zijn geen econome is, en daardoor er geen verstand van heeft en waardoor dit boek vol feitelijke aannames zit. Ten eerste is dat arrogant gedacht, te meer economen elkaar ook bestrijden met hun ideeën. Maar daarnaast heeft Klein geen economie nodig om aan te tonen wat er fout is. Wellicht dat in theorie mensen als Friedman wel gelijk hebben, maar de praktijk toont gewoonweg aan dat het niet werkt. Klein geeft genoeg bronnen weer om dit te onderbouwen, met feiten, statistieken, interviews, rapporten, en ga zo maar door. En welk land ook, welke tijd ook, de resultaten zijn altijd hetzelfde. Daling BBP, stijging werkloosheid, daling van levensomstandigheden, stijging welvaart en rijdom van de Shells en Unilevers van deze wereld.

Eigenlijk is dit boek een must voor elke sociaal-democraat, maar zou ik ook adviseren aan meer rechtse mensen die te lezen.

avatar van eRCee
5,0
In zijn boek The poverty of historicism uit 1957 pleit Karl Popper krachtig tegen het idee dat een samenleving van de grond af veranderd kan worden, dat er een blauwdruk of ideaal bestaat dat zoveel mogelijk in z'n totaliteit moet worden opgelegd. In plaats daarvan hangt hij de "stuksgewijze benadering" aan, waarbij het de bedoeling is kleine stukjes van de maatschappij te verbeteren, en telkens het effect te evalueren.

Precies deze notie ontbreekt bij het economische beleid dat de laatste 40 jaar het wereldtoneel heeft bepaald, gebaseerd op de visie die Naomi Klein het fundamentalistische vrije markt kapitalisme noemt. De doctrine, waarvan Milton Friedman de bekendste vertegenwoordiger was, steunt op drie dogma's: deregulering, privatisering en bezuiniging op overheidsuitgaven. Het zogenaamd ideale moment om dit programma in één klap in te voeren is ten tijde van een shock; een periode dat een land verlamd is, gedesoriënteerd en verward, bijvoorbeeld door geweld, een natuurramp of een economische ineenstorting.

In haar briljante boek The shock doctrine: the rise of disaster kapitalism toont Naomi Klein aan hoe deze doctrine heeft huisgehouden in de wereld. Van Allendes Chili tot Gorbatsjovs Rusland, van de opstand op het Plein van de Hemelse Vrede tot Nelson Mandela's anti-apartheidsstrijd, van Polen tot Irak tot Palestina, van de orkaan Katrina tot de tsunami in de Indische oceaan van 2004. Op overtuigende wijze laat Klein zien hoe politici, economen en bedrijven schaamteloos het lot van landen hebben gemanipuleerd (en dat nog steeds doen) en de dromen van generaties hebben verwoest (zonder daarmee op te houden).

Het lezen van dit boek is bijna onverdraaglijk. Hoofdstuk na hoofdstuk diept Klein details op die elk voorstellingsvermogen tarten, en die tegelijk woede en verdriet oproepen. Ik kan wel zeggen dat The shock doctrine mijn blik op de wereld fundamenteel heeft veranderd. Dat er een hoop ellende in de wereld is en dat er vele kwaadwillende mensen zijn, dat wist ik. Maar dat vanuit de belangrijkste machtsstructuren van onze geglobaliseerde wereld willens en wetens hele volken te gronde worden gericht, dat had ik nooit kunnen denken. Eén voorbeeld (maar het boek geeft er talloze, de ene nog perverser dan de ander) zijn de schuldbetalingen die het IMF en de Wereldbank oplegden aan Zuid-Afrika toen het zich net aan de apartheid ontworsteld had. Dezelfde mensen die waren mishandeld en uitgeperst door een rijke elite mocht vervolgens nog eens de schulden betalen die diezelfde elite gemaakt had. Een vooruitstrevend socialistisch programma van economische hervormingen werd door de Westerse wereld op schandelijke wijze gedwarsboomd, zoals ook in veel andere landen gebeurde, en de resultaten zien we vandaag de dag nog steeds.

De gewetenloosheid en het egoïsme van mensen die zich voordoen als weldenkende figuren die de democratie en mensenrechten hoog in het vaandel hebben staan, blijkt grenzeloos. Het beangstigende is dat deze krachten het telkens weer winnen (er is weinig veranderd sinds Tolstojs sociale aanklacht uit Opstanding, een tijd met lijfeigenschap nota bene). De belangrijkste oorzaak daarvoor lijkt me de totale onverschilligheid van een groot deel van de bevolking in de Westerse wereld. Maar, zoals Klein meermaals subtiel aanwijst, ook de media falen regelmatig. Te vaak is de journalistiek de spreekbuis van de elite, terwijl aan essentiële tegengeluiden nauwelijks aandacht wordt besteed (zie hiervoor ook John Pilgers documentaire The war you don't see, en natuurlijk Luyendijks Het zijn net mensen).

De analyse van Naomi Klein biedt een soort totaalvisie op een hele hoop verschijnselen, waarbij bijvoorbeeld de martelpraktijken uit Abu Ghraib, klimaatverandering en de hand over hand toenemende surveillance en veiligheidsmaatregelen een plek hebben. En ook het WK-voetbal in Brazilie past perfect in het plaatje. Een bekend principe in de geneeskunde is dat je moet proberen alle verschillende symptomen onder één noemer te brengen; de ziekte die alle verschijnselen tezamen verklaart is een veel waarschijnlijkere diagnose dan de combinatie van twee of meer (gelijktijdige) ziektes. Zo bezien staat The shock doctrine als een huis. Het indrukwekkende notenapparaat dat maar liefst 60 pagina's beslaat en de al even indrukwekkende dankbetuiging aan het einde, illustreren hoe meesterlijk Klein haar werk onderbouwt en in elkaar heeft gestoken. In een loepzuivere stijl, met net de juiste ondertoon van oprechte verontwaardiging, maar soms ook vilein sarcasme, hamert ze zin na zin het wereldbeeld van velen aan gort. Het boek werkt zelf eigenlijk als een soort shock, waarin je na elk hoofdstuk snakt naar een beetje lucht.

Voordat het écht veel te lang wordt, nog één wijsheid van Popper. Hij schreef over staatsinrichting: "Hoe kunnen wij de politieke instellingen dusdanig inrichten, dat slechte of ondeskundige leiders verhinderd worden al te veel schade aan te richten?" De sleutel om een einde te maken aan groeiende ongelijkheid en zelfs wereldwijde apartheid ligt in de handen van de gewone bevolking (de 90%). Klein laat zien dat dit in Zuid-Amerika geen utopie is. De vraag is of wij in het westen onze comfortabele schijnwerkelijkheid, die in stand gehouden wordt door degenen die daar het meest van profiteren, willen inruilen voor de realiteit. Een goed begin daarvoor: lees The shock doctrine. Het boek dat de wereld zou moeten veranderen.

(En verder: wat Freud zegt! Ik schaam me dat ik het boek nu pas gelezen heb.)

avatar van Freud
5,0
Bedankt eRCee! Ik ben blij dat het boek mensen blijft overtuigen. Vijf jaar na datum kan ik enkel zeggen dat het nog steeds mijn gedachten begeleidt bij eender welke internationale crisis - het is bijna zonde dat Klein niet elk jaar een update schrijft, en haar verhaal uitbreidt met Sudan, Libië, Egypte,... Roemenië is overigens ook een schreinend voorbeeld, waar de uitkleding van de staat begin jaren '90, na een kleine pauze, sinds de economische crisis terug volop bezig is - en het zou me niets verbazen mocht dit in de Baltische staten ook zo zijn. En proactief kunnen we nu al bang afwachten wat er in Syrië en Oekraine zal gebeuren als de wapens ooit zullen zwijgen. Hoewel ik vind dat we in de lage landen niet te klagen hebben over onze kwaliteitspers, blijft een grondige analyse vanuit economisch perspectief zoals Klein hier biedt, toch meestal achterwege.

Je hebt mijn enthousiasme weer gewekt, ik ga nog eens kijken wie ik dit boek allemaal cadeau kan doen

avatar van eRCee
5,0
Freud schreef:
Hoewel ik vind dat we in de lage landen niet te klagen hebben over onze kwaliteitspers, blijft een grondige analyse vanuit economisch perspectief zoals Klein hier biedt, toch meestal achterwege.

Inderdaad.

Overigens, als we het over de pers hebben: ik vind de reactie van de journalistiek op het boek van Klein sowieso te mat. Ook de recensies in De Volkskrant en NRC die op de achterflap geciteerd worden ("dikke kans dat Klein met deze stellingname het politieke en economische debat weet te kapen", zo schrijft NRC. Het debat kapen, wtf?). Als je toch journalist bent en je erkent dat het betoog van Klein "vaak overtuigend" is, "krachtige munitie", dan moet je toch alles wat in je vermogen ligt aangrijpen om het boek en met name zijn inhoud bekendheid te geven. Want een boek als The shock doctrine moet het hebben van bewustwording.

Dat van het cadeau-doen is daarmee trouwens ook een herkenbare zaak...

avatar van eRCee
5,0
Griekenland zegt eindelijk nee tegen de shock doctrine.
Wil je iets begrijpen van de opstelling van het IMF, de ECB en Europa dan geldt nog steeds dat je dit boek uit 2007 moet lezen. De geschiedenis blijft zich herhalen zolang we accepteren dat ze zich herhaalt.

avatar van mjk87
3,5
Met dit verschil dat die Grieken natuurlijk jarenlang op te grote voet hebben geleefd, dus linksom of rechtsom moesten zij wel een groot deel van hun verworven welvaart weer inleveren.

Maar inderdaad, dit boek kwam bij mij ook vaak in gedachten als IMF weer eens eiste dat er nog maar een haventje extra geprivatiseerd moest worden. En waar die enorme drang daarnaar toch steeds vandaan komt is me oprecht een raadsel.

avatar van eRCee
5,0
mjk87 schreef:
Met dit verschil dat die Grieken natuurlijk jarenlang op te grote voet hebben geleefd, dus linksom of rechtsom moesten zij wel een groot deel van hun verworven welvaart weer inleveren.

Dat lijkt me een nogal grove versimpeling van de zaken. Wie zijn 'de Grieken'? En is het in ons economische systeem niet heel normaal om schulden te hebben? (noem vijf landen zonder staatsschuld...).

Als je daar de de rol van de financiele wereld (zie Tegenlicht) in meeneemt en de verantwoordelijkheid van de schuldeisers, dan wordt het wel buitengewoon wrang dat de problemen (net als in Nederland is gebeurd overigens!) worden afgewenteld op gewone mensen, met rucksichtslose maatregelen die de economie van dat land totaal om zeep helpen zodat terugbetaling in de toekomst welhaast onmogelijk wordt.

Hier een vlijmscherpe analyse van het catastrofale beleid van het IMF.
Maar lees vooral dit stuk van Nobelprijswinnaar Stiglitz uit The Guardian.

avatar van mjk87
3,5
eRCee schreef:

Dat lijkt me een nogal grove versimpeling van de zaken. Wie zijn 'de Grieken'? En is het in ons economische systeem niet heel normaal om schulden te hebben? (noem vijf landen zonder staatsschuld...).


Stukje geopolitiek, heel simpel.

BBP per hoofd in Dollars in 2009 (dus voor de crisis uitbrak, zie NL wiki voor de cijfers)
Griekenland: 28.434
Albanië: 7.453
Macedonië: 9.728
Turkije: 15.392
Bulgarije: 12.851
Roemenië: 11.860
Kosovo: 6.712
Montenegro: 10.742
Servië: 10.830

(aantal andere landen vroeger achter het IJzeren Gordijn Tsjechië 24.869, Slovenië 28.030, Polen 18.936, Hongarije 18.738)

Wat valt op? Al die landen rond Griekenland, zowel ooit communistisch als het vrijere Turkije hebben een vrij laag BBP. De landen meer noordelijk hebben een beduidend hoger BBP. Hetzelfde als dat Zuid-Italië vrij arm is, veel meer dan het relatief rijke noorden. Griekenland heeft echter een absurd hoog BBP per hoofd in die regio, zelfs hoger dan een Portugal (23.223). Behoudens een stadstaat als Singapore kan dit nooit een correcte situatie zijn dat één gebied, één land, zoveel rijker is dan de buurlanden. Dus is Griekenland veel te rijk geweest.

avatar van eRCee
5,0
Getallen als een BBP moet je al met een flinke korrel zout nemen, dat is één. Verder lijkt me dat een aantal landen dat je noemt wel een erg laag BBP hebben.

Maar ik denk niet dat het daar nu over gaat. Hoe de crisis ook is ontstaan, het trojka-beleid van de afgelopen vijf jaar is aantoonbaar desastreus, en de opstelling van het IMF en Europa zijn in het licht hiervan niets minder dan absurd.

avatar van mjk87
3,5
Het gaat nu net wel om dat BBP (en van sommige landen is inderdaad laag, des te meer valt dat van Griekenland op binnen die regio), of althans, een diepere oorzaak van die recessie. Griekenland was gewoon te rijk, daar vindt nu een correctie op plaats, zoals elke recessie niets meer dan een correctie is (verval van een samenleving gaat over veel langere termijn). Dat dit nu al richting de -/- 25% gaat heeft alles ermee te maken dat die Grieken veel te rijk waren met een veel te hoge levensstandaard. Als iedereen nu gewoon daar zou accepteren dat ze zoveel procent moeten inleveren. Het probleem alleen vaak bij economische krimp is dat het veel arme mensen treft. Wij in Nederland hebben ook ineens veel werklozen en een 'zware tijd gehad', maar zijn nog net zo rijk als in 2006. Hadden we het toen slecht? Nee! Waarom bij krimp dit zo hard aankomt zou ik niet weten, maar ongetwijfeld is daar wel onderzoek naar gedaan.

Verder mogen geldverstrekkers best eisen stellen. Bovendien stellen ze geen heel rare eisen. Ze willen wel hun geld terug zien, dan is een overschot op de begroting best handig. Dat je dat eist is geen heel gekke gedachte. En laat ze eerst maar eens iets aan de belatinginning en -moraal doen daar. Die ontwijking van zwembadbelasting was een schitterend voorbeeld hoe het niet moet.

Vergeet ook niet dat de Grieken eerst de boel belazerd hadden en hun begroting iets te rooskleurig hadden voorgesteld. Dan zou ik als schuldeiser (die uitgaat van onjuiste officiële cijfers) ook link worden en alles tot de laatste cent terug willen.

Overigens trapt Stiglitz in zijn stukje niets meer dan wat open deuren in en brengt geen nieuwe inzichten.

avatar van eRCee
5,0
Het beleid wat het IMF heeft opgelegd moest leiden tot een krimp van 2,5% met snel herstel. Zoals door de geschiedenis heen altijd is beloofd wanneer de Shock Doctrine werd opgelegd.
Als je erin slaagt een land in 5 jaar tijd 25% te laten krimpen en de jeugdwerkloosheid naar 60% te laten stijgen, dan doe je het gewoon heel erg slecht. Onderzoekers bij het IMF komen er nu ook achter dat bezuinigen in tijd ven recessie nog veel slechter is voor de economie dan gedacht. Maar ze leren niet van deze conclusie en willen het beleid gewoon doorzetten.

Verder is een schuld als zodanig helemaal geen probleem. Het is het persé terug willen zien van je onverantwoordelijk uitgeleende geld in tijden van een recessie die tot problemen leidt. En ik heb me laten vertellen dat die terugvordering op dit moment helemaal niet nodig is. Het totale bedrag bedraagt een derde van een procent van het BBP van Europa.

Stiglitz geeft een duidelijk overzicht van de situatie, en de conclusie is glashelder: het beleid wat Europa en het IMF proberen te verkopen als heel redelijk is een economisch niet-rationeel, ordinair politiek machtsspel over de rug van miljoenen burgers.


avatar van Animosh
mjk87 schreef:
Griekenland was gewoon te rijk, daar vindt nu een correctie op plaats

Griekenland leefde inderdaad op te grote voet, maar de "correctie" die nu plaatsvindt is veel extremer dan nodig was geweest. De recessie waarin Griekenland verkeert is namelijk flink verergerd door het beleid dat door de "trojka" aan hen is opgelegd. Nu komen vrijwel alle klappen terecht bij de Griekse bevolking terwijl de roekeloze crediteuren worden gespaard. Dat is wrang imo.

Verder kun je grote vraagtekens zetten bij het ondemocratische gehalte van de trojka (die voor een groot deel het economische beleid van Griekenland dicteert), en bij het gebrek aan realiteitszin van de crediteuren wat betreft de houdbaarheid van de Griekse schuld (200+% van het BBP in een kapotte economie). Duitsland heeft na WOII nota bene de (volgens mij) grootste schuldkwijtschelding uit de Europese geschiedenis gekregen. En zij hadden zich nog wat erger misdragen dan Griekenland.

Als iedereen nu gewoon daar zou accepteren dat ze zoveel procent moeten inleveren

Waarom zou je als bevolking accepteren dat je maximaal moet inleveren en beleid moet invoeren waar je niet achter staat als er alternatieven zijn die de lasten minder eenzijdig verdelen?

Vergeet ook niet dat de Grieken eerst de boel belazerd hadden en hun begroting iets te rooskleurig hadden voorgesteld.

Waar de toezichthouders van wisten (bron). De "Grieken" (de Griekse regeringen) hebben de boel inderdaad belazerd, maar dat deden ze niet alleen. Daar waren andere partijen aan medeplichtig.

Het is een moeilijke kwestie verder (er is bijvoorbeeld het probleem dat als de Grieken hun zin krijgen andere probleemlanden ook een zachte behandeling zullen eisen), en de Griekse economie heeft hervormingen inderdaad hard nodig. Maar het opdringen van neoliberaal beleid, dat volgens veel economen de situatie alleen maar verergert en geen uitzicht biedt op een oplossing op de lange termijn, door technocratische instituties, tegen de wensen van een democratisch gekozen regering in, met zeer negatieve gevolgen voor de Griekse bevolking, terwijl de crediteuren (ihb de banken, van wie overheden de Griekse schuld hebben overgenomen) zijn gespaard ... ik voel me er net als eRCee niet prettig bij.

avatar van Vinejo
In dat verband: wat is dat met die Dijsselbloem van jullie, zeg? Moet dat een sociaal democraat voorstellen? Zou hij de Shock doctrine gelezen hebben? Indien nee, moet hij dit dringend doen. Indien ja heeft hij eieren voor zijn geld gekozen en wil hij tot de elite behoren die de rampen die op de mensheid afkomen zal trachten te overleven...

avatar van dutch2.0
Vinejo schreef:
In dat verband: wat is dat met die Dijsselbloem van jullie, zeg? Moet dat een sociaal democraat voorstellen? Zou hij de Shock doctrine gelezen hebben? Indien nee, moet hij dit dringend doen. Indien ja heeft hij eieren voor zijn geld gekozen en wil hij tot de elite behoren die de rampen die op de mensheid afkomen zal trachten te overleven...
Dijsselbloem is een sociaal-democraat 2.0. Die helpen de organisaties waar ze na hun politieke carrière zelf bij gaan werken. Om ieder misverstand te voorkomen: dat zijn dus niet de charitatieve organisaties maar de bedrijven waar je voor het grote geld gaat. Zie Wim Kok, zie Wouter Bos.

avatar van Vinejo
Inderdaad. En de shock die de Europese bevolking heeft getroffen is: facebook en smartphones. Totaal verdwaasd en bezig met faits divers en vakantiefoto s laat de kudde zich manipuleren en indoctrineren door de massamedia die op hun beurt door de elite worden misbruikt om hun perverse doelen te bereiken.

avatar van Pecore
5,0
Spijtig om te lezen hoe het laatste hoofdstuk, gekenmerkt door de optimistische toon, door de tijd is ingehaald. De situatie in landen als China, Libanon, Zuid-Afrika en Venezuela zou hoopvol stemmen, maar een decennium later staan in al die landen democratie en gelijkheid flink op de tocht. Daarnaast lijken de shocks hun waarde nog lang niet te hebben verloren, getuige de financiële crisis en hervormingen in landen als Oekraïne.

Het boek is hoe dan ook een eye-opener gebleken. Ontzettend bevlogen geschreven en ondanks de veelheid aan informatie zeer behapbaar.

De shockdoctrine in werking (niet economisch)
Hoe regeringen de Corona epidemie gebruiken om mindere of zelfs slechte acties te ondernemen.
Nu maar hopen dat Trump niet op 1 van deze acties reageert met iets waardoor niemand meer omkijkt naar het corona virus.

avatar van mjk87
3,5
Dr.Strangelove schreef:
De shockdoctrine in werking (niet economisch)
Hoe regeringen de Corona epidemie gebruiken om mindere of zelfs slechte acties te ondernemen.
Nu maar hopen dat Trump niet op 1 van deze acties reageert met iets waardoor niemand meer omkijkt naar het corona virus.


Ik dacht er net aan (naar aanleiding van een opmerking van GeenStijl nota bene dat Macron dit misbruikt om de gele hesjes tegen te gaan).

avatar van mjk87
3,5
Inmiddels zijn regeringen en de Eurozone al weer vele stappen verder die we enkele weken terug voor onmogelijk hadden gehouden. Wat dat betreft past dit boek perfect, zij het dat het niet het kapitalisme is dat hier haar slag slaagt. Dus zou mevrouw daar ooit nog over schrijven?

avatar van eRCee
5,0
Je hebt het boek toch gelezen mjk87? Wat Klein beschrijft is een doctrine, een leer, die resulteert in een patroon. Dat in algemene zin gedurende crisistijden rigoureuze maatregelen worden genomen doet daar niks aan af (dat valt onder het principe "never waste a good crisis"). Onder dat motto zetten de Italianen waarschijnlijk zo fel in op Eurobonds. Maar huidige maatregelen werden helemaal niet voor onmogelijk gehouden, dat noodfonds bestond nota bene al.

Als je punt is dat de huidige crisis grotendeels níet de economische reactie lijkt op te roepen die Naomi Klein beschrijft in dit boek, dan ben ik het met je eens. Sterker nog, in Nederland wordt openlijk gesproken over een mogelijke nationalisatie van een in principe privaat bedrijf (KLM), dat zou ongekend zijn.

avatar van Pecore
5,0
eRCee schreef:
Als je punt is dat de huidige crisis grotendeels níet de economische reactie lijkt op te roepen die Naomi Klein beschrijft in dit boek, dan ben ik het met je eens.


Al die apps die in zwang raken en de privacy aantasten zou een prachtig voorbeeld kunnen zijn uit Klein haar boek, sowieso in landen als Israël en Zuid-Korea. Zijn er niet nog veel meer voorbeelden die wij alleen nog niet zien? Toestanden wereldwijd rondom economische noodpaketten, uitkeringen en verzekeringen en de tekorten aan medische apparaten en medicijnen enzo zijn er denk ik wel gevoelig voor.

avatar van eRCee
5,0
Er gebeuren veel dingen tegelijk, maar grosso modo zijn de economische maatregelen in het Westen nu bijna het tegenovergestelde van de shock doctrine. Dit is volgens mij veroorzaakt door de financiele crisis van 2008, waarvan veel economen en beleidsmakers toch lijken te hebben geleerd dat een sterke, pro-actieve overheid nodig is. De huidige situatie versnelt daarom een tendens die al gaande was (denk aan economen als Pikkety en Mazzucato). De maatregelen nu zijn gericht op solidariteit en herverdeling, dus eigenlijk socialistisch van aard.

Rutger Bregman en Jesse Frederik zeggen er ook interessante dingen over: podcast (eerste deel gaat meer over Corona zelf en halverwege schuift het overwegend naar economie, bijvoorbeeld vanaf minuut 31 kan je hiervoor inpikken. Aan het eind ook zeer interessant stukje over het verschil tussen de schuldenlast voor de VS en voor Europa en de gedachte achter Eurobonds).

Gast
geplaatst: vandaag om 12:09 uur

geplaatst: vandaag om 12:09 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.