La Possibilité d'une Île - Michel Houellebecq (2005)

Ik verheelijk de vaagheid over de toekomst en de verwezelijking van het eeuwige leven in dit boek. Het lezen was een intense ervaring en heeft me aangezet tot veel gemijmer.

Tweede boek van hem dat ik tot over de helft lees, om vervolgens
volledig ongeïnteresseerd aan de kant te schuiven. Ik begrijp echt
de 'hype' rond deze mans boeken niet... Tenzij die zich in de tweede
helft bevind

Een boeiend boek. In zekere zin een logische voortzetting van Elementaire deeltjes en Platform. Waar er in de eerste twee boeken slechts afschuw van de menselijke soort wordt gecreeerd, treedt er in dit boek ook werkelijk een niet-menselijke soort ten tonele. Ik weet niet wat er ik goed vind aan Houellebecq maar ik lees het graag. Het biedt wel stof tot nadenken, sowieso. De schrijfstijl is ook wel boeiend. Af en toe droge, waarnemende beschrijvingen, maar ook zeer poetische passages.

Wat een meesterwerk van de beste schrijver van deze tijd! Haarscherpe analyses van het menselijk handelen. En een levendige beschrijving van mogelijke, vreselijke resultaten van deze maatschappij en de wetenschap. Goed om te behandelen tijdens een studie wijsbegeerte. Dit is meer dan literatuur, dit is visie.

Maartje Bronkhorst, Amsterdam

Dit is 400 pagina's ellende.

Ik lees niet zoveel boeken maar werd gefascineerd door Houellebecq dankzij een krantenbericht een paar jaar geleden. Het leuke van dit boek vind ik dat Houellebecq de draak met zichzelf steekt. In eerdere boeken vond ik het verhaal wat onwaarschijnlijk en geloofde ik er niet in, alhoewel ik Elementaire Deeltjes desondanks waanzinnig goed vond.

De enorme zoektocht naar individidueel geluk van Daniel is weer schrijnend. Het loopt vast in zijn eigen verveeldheid. Het is jammer dat onze samenleving daar zo op gefocused is. Mijn ervaringen op de arbeidsmarkt de afgelopen twee jaar waren nogal ontluisterend. Het advies is zoek een leuke baan en verkoop jezelf. Houellebecq heeft zo enorm gelijk.

Het contrast met de vanzelfsprekende rust van het leven van de kloons is mooi. Het deed mij denken aan een bezoek aan de jungle. Alle dieren verbergen zichzelf. Anacondas vertrekken als ergens een keer een mens gelopen heeft. Alleen het geluid van voetstappen kan dat beest al niet verdragen. Wat een verschil met het westen waar mensen continu bezig zijn en lawaai maken en elkaar opjagen.

Maar, Houellebecq rekent hier genadeloos mee af in zijn epiloog. Wat me vooral opviel waren alle vooroordelen waar hij mee afrekende. Gemakkelijke oordelen die mensen maken zonder te weten waar ze over spreken. Dat was volgens mij het hoofdthema van dit boek. Een beetje Nietzscheaanse filosofie. Nietzsche wordt ook erg vaak genoemd, maar ik ben alle besprekingen van Nietzsche vergeten. In ieder geval rekent Houellebecq af met de zogenaamde aristocratische mens die speelt als een kind, een van de hoofdthema's van Nietzsche's filosifie.

Houellebecq blinkt niet uit in compositorisch talent, maar de filosofie en de observaties in dit boek zijn van een hoog niveau. Zwart, zwart en nog eens zwart. Het boek is een logische stap in zijn oeuvre waarmee Houellebecq verder gaat met het uiteenzetten van zijn nihilistische en misantropische levensfilosofie. Niet dat je daar nu vrolijk van wordt, maar iets in mij moet hem gewoon in veel opzichten gelijk geven.

Net als Huxley, een belangrijke invloed op Houellebecq (zie ook Elementaire Deeltjes) is Michel een betere denker dan schrijver. Verhaaltechnisch, qua personages en stilistiek is het werk net beneden gemiddeld, maar hoe de moderne samenleving en het huidige tijdsgewricht aangepakt worden is ronduit fenomenaal.

Daar was Michel echter niet klaar mee, hij laat ons in dit fascinerende werk, dat nauw aansluit bij zijn vorige twee romans en de novelle Lanzarote, al een stuk van de toekomst volgens deze misantroop zien. Op virtuoze wijze worden de (soms tegenstrijdig lijkende visies) van o.a. de eerder genoemde Huxley, veel Nietzsche & Kant en nog een aantal denkers van wiens werk ik dan weer niets weet, in elkaar gepast tot een onwrikbare, zwartgallige en enigzins karikaturale, maar daarom zo effectieve legpuzzle die de vinger op de pijnlijke punten van de moderne tijd legt, om vervolgens pesterig te blijven drukken.
Alleen al vanwege deze groteske tour de force vind ik dit absoluut zijn beste roman.

Ja, dit boek kan mij wel bekoren. Inderdaad niet omdat zijn stijl zo geweldig is, of omdat de personages zo fantastisch zijn uitgewerkt. Maar aan de andere kant: dat sluit wel uitstekend aan op het beeld dat in de roman wordt opgeroepen: de directe en soms wat lompe manier van vertellen en de afstandelijkheid waarmee Daniël de mensen uit zijn omgeving ziet passen bij het karakter dat steeds meer los van de wereld komt te staan. Van hem hoeft het niet meer, en dat geldt ook voor de mensheid als geheel.
Dat beeld van een afbrokkelende mensheid wordt tot in het absurde doorgevoerd in de commentatoren op Daniëls levensverhaal, tot in een post-apocalyptische wereld waarin ook bij de nieuw-menselijke personages weer iets menselijks opduikt. Blijkbaar zijn bepaalde verlangens en onzekerheden niet uit te roeien.
Dit is wel zo'n boek waarbij ik achteraf denk: had ik maar meer aantekeningen gemaakt. Dat moet dan maar als een compliment aan de schrijver worden geïnterpreteerd.

Houellebecq is meer filosoof dan schrijver blijkt ook nu weer. Zijn cynische wereldbeeld wordt verpakt in een niet helemaal overtuigende roman. De door begeerte gedreven wreedheid van de mens beschouwd door onze opvolgers, die met begeerte korte metten hebben gemaakt maar in een staat van toenemende lethargie verkeren: uiteindelijk is iedereen verdoemd.

Ik ben compleet geobsedeerd door deze geweldige roman. Elk jaar herlees ik hem en 't is mijn droom om er nog altijd iets kunstzinnigs mee te gaan doen in de vorm van schilderkunst.
Houellebecq op zijn best: boordevol bespiegelingen, filosofie, cultuurpessimisme en 'n griezelige toekomstvisie over gekloonde mensen.
Lezen!

Aardige ideeën verpakt in een matige roman. Dit boek begint nog wel aardig, vooral als het om de mislukte relaties draait van Daniël. Ook roept Houellebecq af en toe boeiende dingen. Maar de verdere vorm van de roman vond ik maar weinig aan. Die toekomstige klonen weten nooit te boeien, die wereld van hen gaat nooit leven. Dat laatste deel van 50 pagina's is echt doorploegen. Maar ook de delen rond die sekte vond ik ook niets. Daarin zit dan nog wel een goede ideeënroman verstopt. Zelf haalde ik eruit dat de mensheid nogal wat ongeluk heeft, maar dat maakt ons nu juist wel menselijk. Maar daar was deze hele roman niet voor nodig geweest. 2,0*.

Meest filosofische boek van Houellebecq tot nog toe, en het zwartgalligste. De aard van de door driften en egoïsme geplaagde mens krijgt er genadeloos hard van langs en hoeft niet op verlossing te hopen, want die blijkt er niet te zijn. Bij momenten erg confronterend (iedereen zal er iets van zichzelf in kunnen herkennen), bij andere momenten erg grappig. Niet de beste schrijver wanneer het aankomt op stijl en het creëren van een spanningsboog, wel iemand die altijd aanzet tot nadenken.

Na een vijftal boeken van hem gelezen te hebben snap ik niet zo goed waarom Houellebecq altijd in de hokjes van verongelijkte extreemrechtsen, bange racisten en verbitterde seksisten wordt geplaatst. In de nihilistische wereld van hem zijn de spaarzame momenten waarop zijn karakters geluk en betekenis vinden extra veel waard. Daarnaast vind ik hem in zijn haat jegens de mensheid veel te consequent en universeel voor een racist.

Ik las ergens een bespreking waarin dit boek niet als post-apocalyptische science-fiction roman wordt benaderd, maar als een autobiografie. Na Platform bereikt Houellebecq sterrenstatus en die stelt hem in staat gemakkelijk bevrediging van zijn driften te zoeken. Maar zijn verouderende lichaam begint na verloop van tijd parten te spelen, het functioneert minder, oud vlees is geen onderwerp van begeerte. Toch worden de verlangens niet minder groot en de enige mogelijke verlossing is een staat van leven zonder begeerte, zonder natuur en biologie. Die is onbereikbaar en dus is Houellebecq net als zijn protagonist gedoemd tot een hoopje ellende. Interessante analogie.

Dat komt omdat hij de populairste of de meest gelezen schrijver is van Europa. Stel dat hij een kleine schrijver zou zijn, dan zou het niet zoveel uitmaken maar de media wil die begrippen (racist, seksist) in iedereens hoofd hebben omdat hij een sociaal-maatschappelijk criticus is van het Westen en dat ligt gevoelig. Dus als je kritiek hebt op de seksuele revolutie of seksuele markplaats dan ben je een vrouwenhater.

Hij heeft een boek geschreven over dat de Islam Frankrijk overneemt en hij zei daarbij dat het niet een dystopisch boek is maar dat schrijvers gewoonweg in de toekomst kunnen kijken en daardoor is het een waarschuwend boek geworden. Alles met Islam ligt gewoon gevoelig. Is hij daardoor een racist met zijn Aziatische vrouw? Nee, maar hij is wel negatief over de Islam en dat mag niet. Het is eerder een demoniseringcampagne waarbij hij niet gezien mag worden als een intellectueel maar gewoon weg een vrouwen hatende racist. Je moet juist positief zijn over de Islam en seksuele marktplaats ook al is het niet positief.... Nou ja goed.

Ik heb al een keer gesprek gehad met iemand en dan haal ik Houellebecq aan en dan zegt de ander Houellebecq die racist? Dan is het gesprek afgelopen want je kan zijn naam niet eens noemen als het ware want dat betekend dat jij ook een racist bent en dus niet meedoet met het mainstream groepsdenken dat alles koek en ei is in het Westen, ook al is het niet zo…

Het is dus de schuld van 'de media'. Hebben die hiervoor ook een motief? En welk medium bedoel je? Je kunt ze toch moeilijk allemaal bedoelen.

Wat is seksuele marktplaats? Lijkt me een plek waar seksuele diensten verhandeld worden. De Houellebecq die ik gelezen heb zal voor zo'n plek alle begrip hebben. Ik vind dat ook wel zijn sterkste punt, dat hij zonder oordeel menselijke verlangens en driften behandeld. De sekstoeristen die in Platform Zuid-oost Azië aandoen worden helemaal 'ontviezerikt' en wekken een vorm van vertedering op.

Kritiek op de Islam proef ik hier en daar een beetje. Dat boek over een Frankrijk overgenomen door moslims heb ik nog niet gelezen. Wellicht komt daar zijn imago van racist dan vandaan. Lijkt me overigens totaal geen realistisch toekomstbeeld, maar dat terzijde.

Jij vraagt hoe het komt dat men zo denkt over Houllebecq? Ik zeg dat komt door de media. Het komt niet door luidruchtige boerderijdieren of door echo’s in de wind die Houellebecq racist, seksist in je oor fluisteren. Ik heb ook geen idee hoe het anders zou komen... Er zijn mensen die nooit Jordan Peterson hebben gelezen en die vinden hem een neo-nazi professor of zoiets. Hoe komt dat? Door echo’s in de wind? Nee, door de media. Zo heb ik een gesprek gehad met iemand die Houellebecq een racist noemt zonder ooit een boek van hem te hebben gelezen.

Ik doe persoonlijk niet aan schuld en vind dat niet interessant. Je zou kunnen zeggen dat het de schuld is van Houellebecq zelf of hij nou provoceert of niet. Ik ben het persoonlijk ook niet eens met zijn standpunten maar ik ben ook niet van de labels. Dus religiekritiek vind ik altijd wel kunnen. Ik vind vrijwel iedere theorie die plaatsvindt in de toekomst moeilijk omdat we niet in de toekomst kunnen kijken. Dus aan de ene kant zou je argumenten kunnen vinden dat het misschien wel zo is maar om daar zo zeker over te zijn vind ik altijd maf. Ik ben nooit ergens zeker over. De toekomst voorspellen wordt heel moeilijk denk ik. Echt heel moeilijk…

Ik heb me vergist met dit boek. Ik dacht dat dit de wereld als markt en strijd was, waarin de seksuele marktplaats wordt gezien als mensen die aandelen zijn. En als jij knap, rijk en lang bent heb je veel toegang tot seks en iemand die dik, arm is of autistisch is, heeft geen toegang. Het is lang geleden maar ik dacht dat dat een thema was van het boek de wereld als markt en strijd.

Maar goed, het motief is heel simpel en dat is dat ze niet meer stemmen willen op de PVV of de partij van Le Penn of dat zo'n toekomsttheorie intellectueel wordt gezien. Houellebecq is de nr.1 schrijver van Europa en hij heeft een boek geschreven dat Frankrijk overgenomen wordt door de Islam en heeft daar bepaalde gedachten over, ergens dezelfde gedachte als Theo van Gogh denk ik. Maar dat vinden ze gewoon niet leuk.

Wat grappig is aan Houellebecq is dat hij best extreme dingen heeft gezegd en dat Nederlandse linkse bekende mensen nog steeds fan van hem zijn. Bij Houellebecq kan dat wel schijnbaar.

Maar mijn probleem is eerder dat je van alles over het Christendom kan zeggen zonder dat je ergens voor hoeft te vrezen maar bij de Islam is dat gewoon niet zo. Is dat eerlijk? Nee.

Maar goed, het kan mij ook niet veel schelen allemaal. Ik begin steeds meer respect te krijgen voor mensen die geloven.

Houellebecq wordt toch als schrijver alom op het schild gehesen en vrijwel steevast positief gerecenseerd? Of ben ik nou gek. Dat is wel een heel vreemde demoniseringscampagne dan de afgelopen 30 jaar. Ik wou dat ik wat vaker gelezen had over z'n beperkte stilistische en verhalende kwaliteiten, in plaats van over z'n 'profetische' blik en 'cultuurkritiek' enz. enz. bladibladibla.

HankMoody: Ik vind je weer even onnavolgbaar als altijd en heb geen idee wat je punt precies is. Je reageert met ferme taal op een bericht van mij maar waaiert onmiddellijk alle kanten uit en maakt het daarmee erg lastig voor andere mensen om daar weer op te reageren. Dat ga ik verder dan ook niet doen.

eRCee, je hebt niet het idee dat Houellebecq een beetje in het verdomhoekje zit? Dat gedweep van types als Baudet met zijn boeken een paar jaar geleden zal vast ook niet geholpen hebben. En daar zullen sommige media ook best een rol in hebben gespeeld. Het beeld dat van hem ontstaan is vind ik niet helemaal stroken met de inhoud van zijn boeken (die ik gelezen heb).

Ik ben de enige die jou antwoord en het antwoord 'de media' is voor jou niet goed genoeg. Toch niet de media?! Er is letterlijk geen andere antwoord mogelijk dan de media en daarom zeg ik ludiek dat het niet komt door luidruchtige boerderijdieren of echo's in de wind. Dat terzijde is het de schuld van Houellebecq zelf, die is zelf verantwoordelijk voor zijn eigen acties en uitspraken. Ik moet ook nog een motief erbij bedenken. Hmmmm wat is het motief? Je hoeft geen Sherlock Holmes te zijn hiervoor. Het motief is dat ze niet willen dat bepaalde partijen meer stemmen krijgen. Zo helder als een ijsblokje in een glas water. Ik antwoord in mijn bericht letterlijk op al jou vragen en opmerkingen en ik zet er hier en daar mijn eigen gedachten bij. En dan ben ik onnavolgbaar zoals altijd. Toch niet die goudeerlijke media?!
Ik heb spijt dat ik gereageerd heb en dat ga ik ook nooit meer doen. Het ga je goed.

Als ik zo even een zoektocht onderneem naar de recensies van Sérotonine uit 2019, kom ik tegen:
- Positief stuk op De Reactor.
- 5 sterren in De Volkskrant
- 5 sterren in NRC

Maar, toegegeven, ook een uitgesproken negatief stuk in De Groene en volgens mij is Trouw ook niet zo positief, hoewel ik dat stuk niet kan lezen.

Al met al denk ik dat als je zulke uitgesproken ideeen ventileert in je boeken, die je gerust ook provocerend mag noemen, dat het normaal is dat er ook negatieve reacties komen. Dat is dan in mijn ogen geen media-campagne, maar een normale dynamiek, waar Houellebecq waarschijnlijk zelfs op inzet en van profiteert voor zijn status.

Ik hoop dat de meeste boek recensies objectief beoordeeld worden zonder een ideologische lens. Een negatieve of positieve review maakt mij niet zoveel uit, als het maar een goede onderbouwing heeft. Goede films of boeken hebben liefhebbers en haters. Dan hoop ik dat er naar de stijl en inhoud wordt gekeken i.p.v. of het een boek deugt of niet of de schrijver deugt of niet. Dat stadium zijn we denk ik allang voorbij waarbij je heel veel artikelen hebt of recensies met de woorden racist, seksist of een andere ist of worden met foob erin.

Als voorbeeld: Serotonin by Michel Houellebecq, review: a novel of homophobia, racism, Islamophobia – and tender beauty - telegraph.co.uk

Ik heb dat boek gelezen en ik kom niet tot de conclusie dat dat boek homofobisch, islamfobisch of racistisch is maar die woorden staan wel in de kop. En dat kom je vaker en vaker tegen waarbij iemand die leest en misschien Houellebecq wil proberen dat aflaat doordat die woorden telkens herhaalt worden. Het is puur een tactiek van herhaling en herhaling en herhaling. En het werkt want je hebt al mensen die zijn boeken niet aanraken vanwege deze woorden. Hoe dan ook is Houellebecq verantwoordelijk voor zijn eigen uitspraken maar toch dekt die titel totaal niet de inhoud en wordt er naar kunst gekeken door een ideologische lens i.p.v. inhoud en stijl.

Zo kun je artikelen vinden waarbij de kop is: artist or racist? Dat is de media die de wereld simpel in hokjes wil verdelen terwijl mensen complexe wezens zijn. Een kunstenaar kan racistisch zijn en andersom maar in de wereld van de media niet. Je bent A of B, pro of anti en verdeelt de wereld in goed en slecht en simpele hokjes waarbij Houellebecq die interessante boeken schrijft in simpele hokjes geplaatst wordt.

In simpele hokjes? Zelfs in het voorbeeld dat je hierboven geeft (a novel of homophobia, racism, Islamophobia – and tender beauty) is er geen sprake van een simpel hokje (namelijk het laatste deel van die titel (and tender beauty).

En, met alle respect, doe je nu niet precies hetzelfde als die zo gehate media door alle media in een en hetzelfde hokje te plempen?

Dus omdat er tedere schoonheid bijstaat als laatste wil dat meteen zeggen dat er geen hokjes gebruikt worden nadat er 3 hokjes worden benoemt? Ik heb dat boek gelezen en ik dacht dat het gaat om depressie. Ik kan me niet voor de geest halen dat het een homofobisch, racistisch en islamfobisch boek is. Serotonine is een stofje in je hersenen dat zorgt voor onder andere geluk. Iemand die depressief is krijgt minder of geen serotonine binnen. Ik wist niet dat ik een homofobisch en racistisch boek had gelezen. Ik had geen idee!

Ik kan letterlijk pagina's lang praten over de media en waarom dat erg uniform is maar dan ga ik erg off-topic en wordt het bericht verwijderd. De vraag is hoe het komt dat Houellebecq in een verdomhoekje zit met bepaalde labels en ik zeg door de media. Simpelweg gezien is 90% van de media hetzelfde en ze komen altijd tot dezelfde conclusies en zijn er enkele uitzonderingen. In plaats van dat jullie tot andere conclusies komen moet ik de hele tijd weer genuanceerd over de media praten. Maar we hebben niet over de media maar de vraag waarom Houellebecq geassocieerd wordt met de labels waar Pecore het in eerste instantie over had.

Het is alsof iemand zegt roken is ongezond en dan antwoord iemand dat zijn oma 110 jaar is geworden en een buil shag per dag rookt. Ja, dat klopt maar in zijn algemeenheid is roken ongezond. Ik hoef toch niet genuanceerder te praten over sigaretten maar wel over de media.

Ik heb het idee dat de schrijver van de recensie bedoelde dat je onder meer islamofobie en homofobie tegenkomt in het boek (en dan niet eens van de schrijver zelf maar van de hoofdpersonages, wat me twee verschillende zaken lijken) maar dat er ook iets tegenover staat: tedere schoonheid. Daarmee nuanceert hij de eerst 'hokjes' lijkt me, maar prima als jij er iets anders in leest.

Jouw verhaal over de media laat ik maar verder rusten, want dit is inderdaad de plek om het over boeken te hebben, niet over media. En aangezien ik het boek verder niet heb gelezen (wel andere boeken van Houellebecq, die ik trouwens prima vond (maar geen meesterwerken)) laat ik het hier verder bij.

Er is een verschil tussen 'A homophobic novel' en 'A novel of homophobia'. Verder was Houellebecq zonder media, net als elke andere schrijver, in principe nergens geweest. De kans dat jij hem gekend had zonder dat er ooit iemand over hem had geschreven, lijkt me bijzonder klein. Als je dan ook nog de over het algemeen positieve ontvangst van zijn boeken daarbij optelt, dan denk ik dat jouw standpunt dat de media Houellebecq in een verdomhoekje plaatsen, slechts een heel klein stukje van de werkelijkheid beslaat. Maar je hebt wel gelijk dat hij soms stevig wordt aangepakt, en dat hij in zijn boeken zelf ook bepaalde groepen stevig aanpakt.

Dat hij stevig wordt aangepakt is niet erg oftewel kritische vragen leiden naar interessante antwoorden. Iemand mag of moet kritisch zijn naar de opvattingen van Houellebecq maar als Houellebecq hetzelfde had gezegd over het christendom dan was er niks aan de hand geweest...

Maar als het allemaal maar een heel klein stukje van de werkelijkheid beslaat, hoe kan het dan Pecore de vraag stelt die hij stelt? Of hoe kan het dat er mensen zijn in Nederland die lezen maar Houellebecq niet aan willen raken want extreemrechts of homofoob of racist? Terwijl zijn boeken dat niet zijn, al staat het wel in de koppen van artikelen van de media die in hokjes denkt.

Dan is er toch een mechanismen in de hoofden van vele mensen die Houellebecq koppelen aan bepaalde woorden en het dan niet meer lezen. Dan heeft dat heel klein stukje toch wel heel veel invloed? Is het antwoord daarop dan niet media maar iets anders? Hoe verklaar je dan 'iets anders?'

De Mogelijkheid van een Eiland is een ideeënroman, waarin, a.d.v. het leven van komiek Daniel en zijn kunstmatige nazaat Daniel25, grote vraagstukken worden behandeld. Qua stijl is het heerlijk zwartgallig en droog, en bij momenten zelfs gevoelig, wat goed aansluit bij de karakters en de inhoud van het boek.

Met name de ideeën over (zingeven aan) het leven en de dood, en natuurlijk ook de liefde, die worden uiteengezet, hebben mij zeer getroffen. De afwisselende hoofstukken tussen het heden en een toekomstbeeld, gezien door de ogen van 'de nieuwe mens', vond ik in het begin nog wat mal, maar maken het boek juist sterker. Ook het sekteachtige deel is erg geslaagd en geeft stof tot nadenken, over onderwerpen als: religie, conformisme en opoffering (zelfdestructie).

De link die Houellebecq legt met de inhoud van zijn werk in relatie tot diverse filosofen en andere schrijvers is interessant. In dit geval is er een stuk van Baudelaire mij erg bijgebleven. 'De armendood' heet het. Prachtig confronterend!

5 sterren en binnenkort zeker een herlezing waard.