Catharina - Frank Krake (2025)
Nederlands
Historisch / Oorlog
370 pagina's
Eerste druk: Achtbaan,
Hengelo (Nederland)
De beeldschone Catharina Brücker is de oudste telg van een succesvolle Joodse kleermakersfamilie uit Rotterdam. Al op jonge leeftijd leren zij en haar broer en zussen om zelfstandig te zijn en hun eigen toekomst te bepalen. Dat wordt onmogelijk gemaakt als de oorlog uitbreekt. Hun Joodse afkomst zorgt er voor dat de nazi’s de jacht op de Brückers openen. Die laten zich echter niet zo maar oppakken en vechten voor hun leven. Ze duiken onder, ontsnappen na arrestaties, belanden in verschillende concentratiekampen en doorstaan de ontberingen van de Hongerwinter. Als de zwangere Catharina toch wordt gearresteerd en afgevoerd naar Westerbork begint haar eigen strijd om te overleven. Ze vecht voor haar baby. Kleine Clarence wordt geboren in het concentratiekamp, waar zijn vader hem nog één keer mag zien voor zijn deportatie naar Sobibor. ''Doe alles om jezelf én onze zoon te redden'' schrijft hij in zijn afscheidsbrief. Daar geeft Catharina gehoor aan. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Ieder dinsdagavond een voorstelling met SS-ers op de voorste rij, terwijl diezelfde ochtend duizenden Joden in de trein naar Auschwitz zijn afgevoerd. Als ze wordt verraden wacht het onvermijdelijke. Totdat ze wordt gered van de gaskamers door een SS-er…
Let op: mogelijke spoilers in de tekst.
Op de tweede pagina van het door auteur Frank Krake gesigneerde exemplaar ‘Catharina. Eichmann vermoordde zesmiljoen Joden, maar hij redde mij en mijn zoon’ staat met balpen geschreven:
Veel leesplezier!
Er zijn mensen die menen dat het nu maar eens klaar moet zijn met die Tweede Wereldoorlog. Elders op deze site gaf ik al aan dat het de gevleugelde woorden van mijn inmiddels overleden vader waren. Het was geen gespreksonderwerp, laat staan dat ik volgens hem van een boek over de oorlog leesplezier zou kunnen hebben.
Toch heb ik ‘Catharina’ ondanks pijnlijke beschrijvingen die het boek vanzelfsprekend heeft, met leesplezier gelezen. Hoe kan dat?
Behalve een Proloog heeft deze biografie van een Joodse kleermakersfamilie uit Rotterdam 35 logisch opvolgende hoofdstukken en een Epiloog. Dit geeft een overzichtelijkheid waar ik van hou en zoals gebruikelijk bij de boeken van Frank Krake (FK) wordt het verhaal niet alleen vergezeld door grotendeels nooit gepubliceerde historische foto’s en documenten, deze auteur is m.i. een uitstekend verteller.
Hierdoor begint al rap leesplezier, het is voor mij heel prettig om eerst meer over het ouderlijk gezin van Catharina te lezen, stap voor stap leer ik de gezinsleden kennen, de verschillende karakters. Met name vader Moses vind ik een markante en intelligente man. Bij aanvang gaat het ondanks WOI vooral over het ‘gewone’ leven, hoe Moses in 1917 zijn MantelMagazijn M. Brückner kon openen of hoe het gezin weer later graag naar de Diergaarde ging totdat ook stapsgewijs WOII voelbaar wordt. Vader Moses is niet alleen intelligent hij is ook strijdbaar. De gezinsleden dragen geen jodenster.
De beeldend beschreven veerkracht van deze mensen geeft mij eveneens leesplezier. Wat hierbij voor mij van toegevoegde waarde is zijn de eerdergenoemde illustraties in het boek, niet alleen archiefkaarten met namen en adressen, ook oude foto’s van straten, belangrijke winkels, de prachtig door Moses vervaardigde kleding. Een foto van de nog kleine Catharina, in een schattig door Moses gemaakt manteltje en hoedje, ik zie direct waarom het meisje iets bij mensen teweeg bracht, waarom ze opviel.
Het boek draagt de naam van het kind en de vrouw Catharina. Ze is al even voortvarend als haar vader. Niet alleen is het een bijzonder gegeven dat Catharina door toedoen van ss-er Adolf Eichman wiens pad zij tweemaal kruiste de oorlog heeft overleefd en hoe dit kon gebeuren, de wegen van alle gezinsleden Brückner zijn opmerkelijk. Ze hebben strijdbaarheid met de paplepel binnengekregen.
Juist die strijdbaarheid maakt dat de ingrijpende gebeurtenissen spannend en tegelijkertijd prettig leesbaar blijven.
Door de titel en Proloog weet ik als lezer dat Catharina de oorlog heeft overleefd. In deze Proloog biedt Catharina de directrice van Yad Vashem’s Art Museum schilderijen met afbeelding van zichzelf en haar in Westerbork geboren zoon aan, geschilderd door de Tsjechische kunstenares Charlotta Burešová. Sinds Catharina in ‘45 uit Theresienstadt is bevrijd heeft zij nooit meer met iemand over deze periode uit haar leven gesproken. Door het interview dat zij na haar eerste bezoek aan het museum gaf, door de vele onderzoeken van Frank Krake en dit boek is niet alleen Catharina’s geschiedenis tot leven geroepen, het gaat eveneens op voor die van haar familie en miljoenen anderen. Dat vind ik beter dan (alleen) zwijgen. Dat is waardevol. Het geeft leesplezier.
Met dank aan Uitgeverij Achtbaan voor het recensie-exemplaar van ‘Catharina’
4,5*