Gangreen 1: Black Venus - Jef Geeraerts (1968)

Dit is boek is voor mij de reden geweest dat ik me ben gaan verdiepen in echte literatuur. Ik las het als zeventienjarige jongen en had nog nooit een dergelijke sensatie meegemaakt. De intensiteit en de stream of conciousness-wijze van schrijven, zijn dingen die me nog steeds grijpen.

Een belangrijk motief in het boek is het afwerpen / afzweren van de westerse wereld. Jozef spuugt op de kerk en het huwelijk en geeft zich over aan de Afrikaanse wereld.

De gruwelijke beschrijvingen van machtsmisbruik en de passionele oden aan liefde en het leven, maken Gangreen I een waar meesterwerk. Het is overigens, naar mijn mening, het beste deel uit de Gangreen-reeks.

Als je dit boek van Geeraerts mooi vindt, lees dan ook Goud.

Ik heb destijds een bundel van Black Venus en de goede moordenaar in één gekocht.
Voor mij kreeg deel één pas echte betekenis na het lezen van deel twee. Zo is het niet alleen een verslag van de gebeurtenissen in Kongo, maar ook een verslag van de ontreddering thuis, een anti-oorlogsroman. Het " Wir habben es nicht gewust" syndroom kreeg door het lezen van deze roman voor mij betekenis. Prachtig mooi.
Top 10 notering voor mij.

De rest van de gangreen cyclus ontbreekt hier precies.

Het beste van de cyclys is het tweede boek, de goede moordenaar, waarin hij schrijft over zijn tijd in Kongo en met zijn eenheid tussen rivaliserende dorpsclans terecht komt.

Aparte ervaring. Door het spaarzame gebruik van punten en leestekens krijgt het een bepaalde sfeer mee, alsof je midden in de gebeurtenissen gegooid wordt en geen keuze hebt om adem te halen. Het is even doorbijten in de eerste 50 bladzijdes maar als je er eenmaal in zit, zit je er ook wel goed in. Tussen het geneuk en gevloek zit er een zweem van triestheid en leegte bij de hoofdpersoon. Een score volgt bij het uitlezen.

(( ik heb trouwens de her-uitgebrachte bundel met alle delen van Gangreen erin. ))

Ik heb te vaak geprobeerd om me over de walging heen te zetten en verder te lezen. Het boek gaat van neuken naar neuken zonder er een iteressante lijn in aan te brengen. Doet me zo geen moer. Bij 130 bladzijdes heb ik er de brui aan gegeven.

@ Donkerwoud: Ik snap dat je door het seksuele heen moet komen. Toch is het zonde: de stijl, de triestheid en de aanklacht die het boek eigenlijk is zijn onovertroffen in postkoloniale literatuur.

Stemmen terwijl je het boek niet hebt uitgelezen, is dat geen Boekmeter-doodzonde?

Tsja, ik heb het boek een eerlijke kans gegeven, maar het ging niet meer. Als je dagenlang op dezelfde bladzijde blijft hangen en niet meer vooruit te branden bent dan is dat debet aan mijn ervaring aan het boek. Ik was volledig de draad kwijt geraakt op den duur.

Ik ben iemand die normaal zelfs de slechtste boeken een kans gunt. Met dit boek ben ik simpelweg blijven hangen. Is wat mij betreft anders dan bij de eerste 5 bladzijdes al een mening hebben t.o.v. echt ergens niet door komen.

Bijgewerkte literaire canon schrapt ‘Gangreen 1’ van Jef Geeraerts (De Morgen) .

"De commissie kreeg het steeds moeilijker met dat witte hoofdpersonage dat zwarte vrouwen als seksuele gebruikswaar hanteert." Vreselijk boek ook gewoon, overigens.

(De andere boeken die uit de canon verdwijnen zijn het zestiende-eeuwse Geuzenliedboek, de Verzen van Willem Kloos, Wolfijzers en schietgeweren van Richard Minne. Zij worden vervangen door Van de koele meren des doods (Frederik van Eeden), Pallieter (Felix Timmermans) en Turks fruit (Jan Wolkers) en een publiekskeuze).

^^ Belachelijk. Een paar jaar geleden, net voor zijn dood, was Geeraerts nog een held. Een controversiële held, dat wel, maar mensen konden nog genuanceerd denken over zijn werk. Vandaag is het allemaal politiek geïnspireerd. Je bent goed of je bent slecht.

Ik kan nog begrijpen dat er vraagtekens geplaatst worden bij Jef Geeraerts vandaag. De manier waarop hij hier nu bij het afval gesmeten wordt door sommigen om zelf in goed over te komen in deze tijd, is degoutant.

Eens!

Blijkbaar is het beter om te zwijgen over de koloniale geschiedenis dan er openhartig over te schrijven. En ook nog eens een schrijven vol zelfkritiek. Wat een preutsheid.

In 1964 kwam in Nederland “ Ik Jan Cremer” uit, in 1968 Gangreen Black Venus. Beide boeken veroorzaakten een schokgolf vanwege de expliciet seksuele/pornografische inhoud. Gangreen werd verguisd in recensies en de minister van justitie liet het boek zelfs even in beslag nemen. Anno 2021 wordt het boek weerom verguisd en uit de handel genomen, je kan het enkel nog tweedehands vinden. Reden nu is niet het seksuele maar het vermeend racistische karakter, na aanleiding van BLM wordt het koloniale verleden terug onder de loep gelegd en de boeken van Geeraerts zijn daar slachtoffer van.
Gangreen zou een autobiografisch boek zijn over Geeraerts periode als adjunct gewestbeheerder in Congo jaren 50. Gewestbeheerders hadden absolute macht over kolonialen en daaruit vloeiden excesses.
Geeraerts beschrijft verschillende seksuele relaties met inheemse vrouwen, vaak minderjarig, die dikwijls zelfs werden aangeleverd door vaders of familieleden om gunsten te bekomen. Na vele avonduren ontmoet hij een zwarte vrouw op wie hij verliefd wordt en hij een traditioneel Afrikaans huwelijk aangaat. Geraerts is echter getrouwd met een blanke vrouw met wie hij kinderen heeft, bovendien zijn seksuele relaties met inheemse vrouwen verboden voor koloniale ambtenaren. Geeraerts keert zich dan ook sterk af tegen het kolonialisme en het Christendom en beland in een orgie van seks, drank en drugs terwijl hij zijn gewest regeert als een absolute vorst.
Voor velen zal dit een schokerend boek zijn en Geeraerts schrijfstijl maakt het dikwijls ook niet vlot te lezen, hij gebruikt zelden hoofdletters of punten en breit zijn zinnen aaneen met komma’s waardoor ze verschillende bladzijdes lang worden.
Toch terecht een Vlaamse klassieker die je gelezen moet hebben, of toch tenminste geprobeerd. Tenzij je tenminste tot de woke community behoord, dan is dit een absolute afrader.

'Gelezen moet hebben' vind ik altijd wat apart. Volgens mij kan je een heel gelukkig en betekenisvol leven leiden zonder dit boek (of andere boeken) gelezen te hebben.