Les Mouches - Jean-Paul Sartre (1943)

Het is, op zijn zachtst gezegd, opzienbarend dat Sartre, midden in de grote oorlog, 'Les Mouches' kon schrijven, een werk dat vormgegeven is als een Griekse tragedie, maar tegelijk de essentie van de filosofie van Sartre raakt.

Hoofdpersonage (in mijn versie althans) is Orestes, die in een onooglijk dorp (waar men de doden jaarlijks een dag tot leven wekt) de rechtmatige troon komt opeisen nadat zijn vader bloedig vermoord werd. Pathos alom, hoewel in een verdraaglijke dosis.
De kern van het werk is echter het conflict tussen Orestes en Jupiter, waarin Jupiter de "vrije" jongeling komt her-"opeisen". In een spiegel vinden we Sartre die zelf worstelt met het doel van zijn filosofie: de godheid vraagt waarom Orestes zo graag wil bekendmaken dat de mens onverbiddelijk vrij is en zelf verantwoordelijkheid draagt: om welke reden zou men de medemens mogen ontdoen van zijn blinddoek? Het kille antwoord luidt: "Waarom zou ik hun de wanhoop besparen die mij vervult, daar dit toch ook hun lot is?" Sartre is net zo onverbiddelijk als Orestes, die van een moord zijn levensbestemming maakt.

'De Vliegen' is een regelrechte tragedie waar Sartre een extra dimensie aan geeft. Om opgevoerd te zien is het waarschijnlijk fantastisch, maar als lezer blijf je relatief onbewogen - of is dat tevens eigen aan de authentieke werken? Laat dat de keerzijde zijn van een glinsterende medaille.
Wat mij betreft dus enkel voer voor geïnteresseerden - die het dan ook echt zouden moeten lezen.
3,75*

Dit stuk vond ik allereerst vermakelijk. Ik kende de versie van Sophokles ook en ook die vond ik vermakelijk, hoewel soms ook erg melodramatisch. Ik vind de versie van Sartre op dat vlak een stuk beter en het werk komt daardoor ook beter over. De ideeën over je eigen keuzes komen redelijk naar voren zonder te veel op de oppervlakte te hangen maar mooi verwerkt in het verhaal en in de teksten.

Het derde bedrijf vond ik veruit het minste stuk hoewel Sartre hier nog wat meer zijn ideeën kwijt kan en voor hem allicht juist belangrijk is. Niet boeiend en ik kon er weinig mee. Het verhaal was ook klaar voor mijn gevoel en dit voelt een beetje als mosterd na de maaltijd en doet afbreuk aan het geheel en de twee sterke eerste bedrijven. Al met al nog wel ene ruime voldoende, maar er zat lange tijd beduidend meer in. 3,5*.

Er stond hierboven eerst een hele rare plotomschrijving die niets met dit werk vandoen had. De plot kwam niet overeen en de namen die genoemd werden al helemaal niet. Die tekst heb ik maar middels een correctie volledig aangepast.