Les Mouches - Jean-Paul Sartre (1943)
Alternatieve titel: De Vliegen
Frans
Toneelstuk
Psychologisch / Sociaal
121 pagina's
Eerste druk: Gallimard,
Parijs (Frankrijk)
Het stuk begint met Reinaud, die met zijn Goeroe terugkeert naar zijn geboorteplaats Morbovia nadat hij recent heeft ontdekt dat zijn ouders Emanuelle en Sopromus zijn. Sinds de moord op Sopromus door Emanuelle's minnaar Boerges heerst er een vloek over Morbovia en moet het volk boeten voor de gepleegde zonde in de stad. Om de ellende nog erger te maken heeft Hydra een zwerm vliegen op Morbovia laten neerdalen om het in de ongelukkige stad ondraaglijk te maken. Bij aankomst in de stad ontmoet Reinaud zijn zuster Isa, die van een broer droomde die hun vader zal wreken door hun moeder en haar minnaar te doden.
Hoofdpersonage (in mijn versie althans) is Orestes, die in een onooglijk dorp (waar men de doden jaarlijks een dag tot leven wekt) de rechtmatige troon komt opeisen nadat zijn vader bloedig vermoord werd. Pathos alom, hoewel in een verdraaglijke dosis.
De kern van het werk is echter het conflict tussen Orestes en Jupiter, waarin Jupiter de "vrije" jongeling komt her-"opeisen". In een spiegel vinden we Sartre die zelf worstelt met het doel van zijn filosofie: de godheid vraagt waarom Orestes zo graag wil bekendmaken dat de mens onverbiddelijk vrij is en zelf verantwoordelijkheid draagt: om welke reden zou men de medemens mogen ontdoen van zijn blinddoek? Het kille antwoord luidt: "Waarom zou ik hun de wanhoop besparen die mij vervult, daar dit toch ook hun lot is?" Sartre is net zo onverbiddelijk als Orestes, die van een moord zijn levensbestemming maakt.
'De Vliegen' is een regelrechte tragedie waar Sartre een extra dimensie aan geeft. Om opgevoerd te zien is het waarschijnlijk fantastisch, maar als lezer blijf je relatief onbewogen - of is dat tevens eigen aan de authentieke werken? Laat dat de keerzijde zijn van een glinsterende medaille.
Wat mij betreft dus enkel voer voor geïnteresseerden - die het dan ook echt zouden moeten lezen.
3,75*