Gaan we nog dieper zinken?
‘Ik zeg geen vaarwel’ van Han Kang (HK) is dit jaar voor mij een tweede roman waarin sneeuw alom tegenwoordig is. Protagonist en schrijfster Gyeong-ha gaat in deze roman op verzoek van haar zieke vriendin Inseon naar het Jeju-eiland in ZuidKorea. Inseon woont daar, ze vraagt Gyeong-ha om voor haar vogel te zorgen. Het onder sneeuw bedekte en daardoor geïsoleerde eiland is niet zomaar een eiland. Er heeft zich ooit een bloederige opstand voorgedaan.
Het moge duidelijk zijn dat dit geen vrolijk boek is, bijna was ik in het eerste hoofdstuk afgehaakt door de nachtmerries die Gyeon-ha teisteren, gepaard gaand met suïcidaliteit, het telkens schrijven van ‘Vaarwel’ brieven. Ik werd plaatsvervangend bijna depressief terwijl ik hier persoonlijk niet mee bekend ben. Hoe diep moet of kan een auteur gaan om dit soort ervaringen bij een lezer tastbaar te maken?
Die diepte is, zeg ik na het lezen van de totale roman, voor ‘Ik zeg geen vaarwel’ zonder meer noodzakelijk en gelukkig kon ik net als
Pythia vanaf hoofdstuk 2 beter uit de voeten met de tekst. Tegelijkertijd werd ik sluipend meegenomen in een surrealistische vertelling, een vertelling waar de schrijver Gyeong-ha en de fotografe en filmaker Inseon samensmelten. Ze waren jaren geleden overeengekomen aan een project te werken waarin delen uit de nachtmerries van Gyeong-ha centraal zouden staan.
“Vreemd hè, sneeuw?” mijmert Inseon op pagina 89. Sneeuw die op huid blijft liggen als een mens overleden is, sneeuw die smelt wanneer een lichaam nog levend is zoals de door
Naamloos geciteerde regels treffend weergeven. Op het eiland vindt Gyeong-ha werk dat Inseon al voor het project verricht heeft; tegen de wens van Gyeong-ha is Inseon er aan begonnen. Gaandeweg valt het verhaal van Jeju-eiland samen met ervaringen van Geyong-ha. Door leidmotieven wordt in die zin duidelijk hoe noodzakelijk het eerste hoofdstuk was.
Geyong-ha denkt:
Ik wil het boek dicht laten. Ik geef de voorkeur aan onwetendheid. Niemand kan me dwingen het door te bladeren. Ik ben niet verplicht hierin mee te gaan. Toch sla ik met trillende handen het boek open… Gaan we nog dieper zinken? vraag ik me af
Met ‘Ik zeg geen vaarwel’ heeft HK bomen uit de nachtmerrie van Geyong-hu
en de afgrijselijke gebeurtenissen op Jeju-eiland op schrift geplant. Gaat dit planten diep? Ja, voor dit verhaal, voor deze verbeelding is HK diep gegaan.
Het beeld van doden en levenden is verankerd. Beelden waartoe mensen weer en weer toe in staat zijn. Wat daar de gevolgen van zijn. Het staat vast.
4,5*