Rana - Oksana Vasjakina (2021)
Alternatieve titels: Wond | Рана
mijn stem
4 stemmen
Russisch
Autobiografische Roman
275 pagina's
Eerste druk: Novoje Literatoernoje Obozrenije,
Moskou (Rusland)
Dit boek betreft de debuutroman van de dichteres en artieste Oksana Vasjakina. In de dagen nadat haar moeder is overleden aan borstkanker, besluit de jonge queer dichteres Oksana de as van haar moeder terug te brengen naar hun woonplaats voor de arbeidersklasse in Siberië. Het is de bedoeling de as te begraven naast de graven van haar al eerder overleden grootmoeder en tante. De reis voert haar van Volgograd naar Moskou, van Moskou naar Novosibirsk en Irkoetsk met het vliegtuig en vervolgens veertien uur met de bus door de taiga. Het is een reis naar huis die haar door de rauwe, bijna dromerige emoties van vroeg verdriet voert, tot aan de acceptatie van de wond die de dood achterlaat. Terwijl ze door de rituelen van het afscheid laveert, baant Oksana zich met een wrange humor een weg door herinneringen en verdriet, reflecterend op haar complexe relatie met haar moeder en op haar eigen ervaringen van liefde, verlies, seksualiteit en de zoektocht naar een thuis.
0
Sol1 (moderator)
geplaatst: 12 september 2023, 19:00 uur
Op 3 augustus 2023 verscheen de Engelse vertaling 'Wound'.
Recensie van 5 september 2023 door Fernanda Eberstadt op de site van The New York Times:
A Queer Poet’s Bittersweet Trip Across Russia to Return Home
Recensie van 5 september 2023 door Fernanda Eberstadt op de site van The New York Times:
A Queer Poet’s Bittersweet Trip Across Russia to Return Home
“Wound,” Oksana Vasyakina’s debut novel, recounts a road trip that is both an elegy to the dead and a homecoming. Its heroine, who like the author is a prizewinning Russian poet and L.G.B.T.Q. activist named Oksana Vasyakina, has watched over the death of her mother, Angella, from breast cancer.
0
Sol1 (moderator)
geplaatst: 8 juni 2024, 00:42 uur
Sinds 31 mei 2024 is de Nederlandse vertaling ook een feit; daar staat de Nederlandse uitgeverij Van Oorschot te Amsterdam garant voor - en de vertalers Yolanda Bloemen en Seijo Epema.
Korte, positieve reactie op 5 juni 2024 door winkelmanager Bart Nijensteen op de site van boekhandel Athenaeum:
De moeder blijft binnen in haar liggen: Wond, de prachtige debuutroman van Oksana Vasyakina
Korte, positieve reactie op 5 juni 2024 door winkelmanager Bart Nijensteen op de site van boekhandel Athenaeum:
De moeder blijft binnen in haar liggen: Wond, de prachtige debuutroman van Oksana Vasyakina
Oksana Vasyakina, Russische dichter en queer activiste, bekend van Pussy Riot, debuteert met het prachtige Wond, een moedig verhaal over rouw, queerness en moederschap in Rusland.
6
geplaatst: 5 januari, 21:41 uur
Het jaar is vijf dagen oud en het eerste kleine meesterwerkje heb ik al te pakken. In het begin deed dit boek me denken aan Cold Enough for Snow - Jessica Au (2022) - BoekMeter.nl dat ik 4,5* gaf. Een dochter die kijkt naar haar relatie met haar moeder, het kabbelende tempo, het meanderende verhaal rond een reis waarbij de hoofdpersoon via die reis reflecteert op haar relatie met haar moeder maar daarnaast ook op van alles. Die inhoud en toon vasthouden en daarmee zo goed worde kon deze Wond toch niet doen? Nou, wel dus.
In dit geval is de moeder dood en neemt de ik-persoon (dit is een autobiografie) de as mee eerst vanuit de plek waar de moeder is overleden naar haar eigen flat in modern Moskou en uiteindelijk naar Siberië waar de moeder vandaan komt waar de as zal worden begraven. Dit boek begint als een boek over moeder en dochter maar evolueert steeds meer tot een eclectisch werk over van alles en nog wat. Over feminisme, over LHBTI (de schrijfster is gay) en wat moeder daarvan vindt, de periode van Stalin en hoe die trauma's (vooral het haten op je kinderen omdat je ze moet voeden maar door alle ellende nauwelijks kan) doorwerken naar het huidige Rusland - dat soort psychologisch inzicht in intergenerationele trauma's is bijzonder sterk. Maar ook kleinere essays over Griekse mythologie worden erin verweven of ineens krijg je sterke overpeinzingen en zelfs een reflectie op het schrijven van boeken. Vasjakina zegt dat ze een dichteres is en niet zoveel te vertellen heeft voor een roman. Je snapt wat ze bedoelt (een fictief verhaal zal ze bedoelen) maar ze heeft ontzettend veel te zeggen.
Dat is allemaal inhoud maar dit boek is ook geweldig geschreven. Vasjakina is poëet en dat dromerige komt terug in de stijl en de tekst. Zoals de psyche van de hoofdpersoon zelf vaak raakt wordt getypeerd maar vooral ook eerlijk beschreven. En zintuigelijk. Waardoor je dit als lezer voelt. Hetzelfde geldt voor de beschrijvingen van grijze Russische steden of de kale steppes waar de wind altijd heerst.
Geen topscore dan? Nee, heel simpel omdat het boek niet voelt als een vijfsterrenboek. Ook enkele stuken met gedichten zijn net wat minder boeiend. Maar met gemak 4,5*.
In dit geval is de moeder dood en neemt de ik-persoon (dit is een autobiografie) de as mee eerst vanuit de plek waar de moeder is overleden naar haar eigen flat in modern Moskou en uiteindelijk naar Siberië waar de moeder vandaan komt waar de as zal worden begraven. Dit boek begint als een boek over moeder en dochter maar evolueert steeds meer tot een eclectisch werk over van alles en nog wat. Over feminisme, over LHBTI (de schrijfster is gay) en wat moeder daarvan vindt, de periode van Stalin en hoe die trauma's (vooral het haten op je kinderen omdat je ze moet voeden maar door alle ellende nauwelijks kan) doorwerken naar het huidige Rusland - dat soort psychologisch inzicht in intergenerationele trauma's is bijzonder sterk. Maar ook kleinere essays over Griekse mythologie worden erin verweven of ineens krijg je sterke overpeinzingen en zelfs een reflectie op het schrijven van boeken. Vasjakina zegt dat ze een dichteres is en niet zoveel te vertellen heeft voor een roman. Je snapt wat ze bedoelt (een fictief verhaal zal ze bedoelen) maar ze heeft ontzettend veel te zeggen.
Dat is allemaal inhoud maar dit boek is ook geweldig geschreven. Vasjakina is poëet en dat dromerige komt terug in de stijl en de tekst. Zoals de psyche van de hoofdpersoon zelf vaak raakt wordt getypeerd maar vooral ook eerlijk beschreven. En zintuigelijk. Waardoor je dit als lezer voelt. Hetzelfde geldt voor de beschrijvingen van grijze Russische steden of de kale steppes waar de wind altijd heerst.
Geen topscore dan? Nee, heel simpel omdat het boek niet voelt als een vijfsterrenboek. Ook enkele stuken met gedichten zijn net wat minder boeiend. Maar met gemak 4,5*.
0
psyche (crew)
geplaatst: 19 februari, 16:33 uur
Mmm. Moeilijk, van een fantastische ontdekking met intiem en bijzonder proza, verandert voor mij het boek in een rit door de Efteling, van droomvlucht naar achtbaan … naar weer bijzonder proza … naar spookslot… naar …
Maar eens een nacht over slapen…
Maar eens een nacht over slapen…
5
psyche (crew)
geplaatst: 20 februari, 15:05 uur
Schrijven verdraagt geen onzichtbaarheid
Waar te beginnen hoe ik het lezen van ‘Wond’ heb ervaren? Een boek over rouw, over een moeder- dochter relatie, lesbische liefde en schrijverschap. De titel ‘Wond’ dekt onmiskenbaar de lading van het boek. In één woord vind ik het boek heftig, dusdanig dat ik het zo nu en dan heb weggelegd zo kwam het binnen. Ik had een nacht slapen nodig om te bedenken wat ik hier op deze plek zou schrijven en werd, echt waar, wakker met het beeld van een citroensnoepje. Bij míjn moeder staat op een kastje een bonbonschaaltje met precies die zuurtjes. Ik neem er altijd eentje na de bittere koffie en heb halverwege spijt als ik het doorbijt, zo zuur. Om achteraf te bedenken dat de smaak toch wel goed was.
Een schrijver schrijft nooit zomaar iets, hij of zij in dit geval, wil iets bereiken. Voor wie wordt geschreven?
‘Wond’ bestaat uit vijf delen, een verhaal in een wat mij betreft troosteloos Rusland. Een land waar dit boek niet mag worden verkocht in verband met informatie over ‘niet traditionele’ seksuele relaties. Een land waar het onbetamelijk en misplaatst is over dood en begrafenissen te spreken. En dat is nu precies wat de lesbische Oksana Vasjakina (OV) wel doet.
Gaandeweg de vijf delen zal ik erachter komen dat OV verschillende schrijftechnieken beheerst. Dit dus in de context van leven in Rusland, in kommunalka’s, o.m. met andere gewoonten rondom sterven, bijvoorbeeld moet een nabestaande de overledene identificeren bij een patholoog anatoom en zijn er regels over de kleding in de kist. Deze regels worden pas bekend na het overlijden, hoe kon de nabestaande het anders weten? Tegelijkertijd is rouw iets universeels enerzijds, en anderzijds rouwt geen mens precies hetzelfde.
OV schrijft erover op een voor mij ongekend intieme manier, het woord be(vrij)dend proza komt in me op. Ik had het hele boek wel op die manier willen lezen. Waarbij ik merk dat OV eveneens dichter is, ze schrijft bijna poëtisch. Ik ben blij dat het boek begint in proza omdat ik gedichten meestal moeilijk begrijp. Net zoals OV zelf moeite heeft met gedichten maar me toch een heel deel trakteert op gedichten met aansluitende notities. ‘Wond’ transformeert hierna weer naar proza, ik krijg het idee en gevoel dat OV me kwijtraakt. Waar gaat ze naartoe?
‘Iets’ ontbreekt en OV overdenkt dat schrijven geen onzichtbaarheid verdraagt. Dat had me al gewaarschuwd … Desalniettemin werd ik overvallen door de ‘gekte’ die rouw soms meebrengt, had OV me daar niet meer of beter op kunnen voorbereiden? OV vraagt zich op pagina 192 niet toevallig af:
Ik heb het idee dat het niet erg harmonieus en duidelijk is, het lijkt niet op boeken die mensen gewoonlijk lezen en mooi vinden. Het heeft geen geconstrueerde personages of complexe verhaallijnen… de lezer weet alles al van te voren … mijn moeder is dood en ik heb in twee lange maanden haar as bij me gehad …daarna heb ik haar in Siberië begraven.
Daarentegen vind ik het een bijzonder complex verhaal waarbij ‘Wond’ uiteindelijk precies vertelt wat OV wil, in haar eigen unieke taal met ‘verschillende smaken’. Af en toe komt het proza terug dat me het best bevalt totdat in het laatste deel van enkele pagina’s de schrijftechniek weer wijzigt. Het is me dan heel duidelijk wat Oksana Vasjakina wilde bereiken, ik herinnerde me een andere overpeizing:
Ik dacht erover na of ik dit verhaal kon opschrijven in een andere, conventionelere vorm. Of het niet zonder al die zware onplezierige details zou kunnen. Nee, dat kan ik niet, ik kan het niet en ik wil het niet.
Al met al ben ik blij dat ik ‘Wond’ helemaal heb gelezen. Het is net zoiets als met dat citroensnoepje, het bevalt niet helemaal en toch kunnen de verschillende ingrediënten niet zonder elkaar.
4*
Waar te beginnen hoe ik het lezen van ‘Wond’ heb ervaren? Een boek over rouw, over een moeder- dochter relatie, lesbische liefde en schrijverschap. De titel ‘Wond’ dekt onmiskenbaar de lading van het boek. In één woord vind ik het boek heftig, dusdanig dat ik het zo nu en dan heb weggelegd zo kwam het binnen. Ik had een nacht slapen nodig om te bedenken wat ik hier op deze plek zou schrijven en werd, echt waar, wakker met het beeld van een citroensnoepje. Bij míjn moeder staat op een kastje een bonbonschaaltje met precies die zuurtjes. Ik neem er altijd eentje na de bittere koffie en heb halverwege spijt als ik het doorbijt, zo zuur. Om achteraf te bedenken dat de smaak toch wel goed was.
Een schrijver schrijft nooit zomaar iets, hij of zij in dit geval, wil iets bereiken. Voor wie wordt geschreven?
‘Wond’ bestaat uit vijf delen, een verhaal in een wat mij betreft troosteloos Rusland. Een land waar dit boek niet mag worden verkocht in verband met informatie over ‘niet traditionele’ seksuele relaties. Een land waar het onbetamelijk en misplaatst is over dood en begrafenissen te spreken. En dat is nu precies wat de lesbische Oksana Vasjakina (OV) wel doet.
Gaandeweg de vijf delen zal ik erachter komen dat OV verschillende schrijftechnieken beheerst. Dit dus in de context van leven in Rusland, in kommunalka’s, o.m. met andere gewoonten rondom sterven, bijvoorbeeld moet een nabestaande de overledene identificeren bij een patholoog anatoom en zijn er regels over de kleding in de kist. Deze regels worden pas bekend na het overlijden, hoe kon de nabestaande het anders weten? Tegelijkertijd is rouw iets universeels enerzijds, en anderzijds rouwt geen mens precies hetzelfde.
OV schrijft erover op een voor mij ongekend intieme manier, het woord be(vrij)dend proza komt in me op. Ik had het hele boek wel op die manier willen lezen. Waarbij ik merk dat OV eveneens dichter is, ze schrijft bijna poëtisch. Ik ben blij dat het boek begint in proza omdat ik gedichten meestal moeilijk begrijp. Net zoals OV zelf moeite heeft met gedichten maar me toch een heel deel trakteert op gedichten met aansluitende notities. ‘Wond’ transformeert hierna weer naar proza, ik krijg het idee en gevoel dat OV me kwijtraakt. Waar gaat ze naartoe?
‘Iets’ ontbreekt en OV overdenkt dat schrijven geen onzichtbaarheid verdraagt. Dat had me al gewaarschuwd … Desalniettemin werd ik overvallen door de ‘gekte’ die rouw soms meebrengt, had OV me daar niet meer of beter op kunnen voorbereiden? OV vraagt zich op pagina 192 niet toevallig af:
Ik heb het idee dat het niet erg harmonieus en duidelijk is, het lijkt niet op boeken die mensen gewoonlijk lezen en mooi vinden. Het heeft geen geconstrueerde personages of complexe verhaallijnen… de lezer weet alles al van te voren … mijn moeder is dood en ik heb in twee lange maanden haar as bij me gehad …daarna heb ik haar in Siberië begraven.
Daarentegen vind ik het een bijzonder complex verhaal waarbij ‘Wond’ uiteindelijk precies vertelt wat OV wil, in haar eigen unieke taal met ‘verschillende smaken’. Af en toe komt het proza terug dat me het best bevalt totdat in het laatste deel van enkele pagina’s de schrijftechniek weer wijzigt. Het is me dan heel duidelijk wat Oksana Vasjakina wilde bereiken, ik herinnerde me een andere overpeizing:
Ik dacht erover na of ik dit verhaal kon opschrijven in een andere, conventionelere vorm. Of het niet zonder al die zware onplezierige details zou kunnen. Nee, dat kan ik niet, ik kan het niet en ik wil het niet.
Al met al ben ik blij dat ik ‘Wond’ helemaal heb gelezen. Het is net zoiets als met dat citroensnoepje, het bevalt niet helemaal en toch kunnen de verschillende ingrediënten niet zonder elkaar.
4*
4
geplaatst: 22 maart, 13:46 uur
Uit Rusland heb ik wel wat klassiekers gelezen, maar nog niet eerder een moderne roman. Door een tip op Boekmeter beland ik bij Oksana Vasjakina, een jonge, lesbische vrouw uit Siberië. In Rusland mag haar debuutroman niet worden verkocht, omdat het niet aansluit bij de klassieke visie op het gezin. Dan lezen we het wel hier!
'Wond' draait om het overlijden van Oksana’s moeder, als die begin vijftig is. Het is geen chronologisch verteld verhaal en diverse schrijfstijlen komen voorbij. Oksana is dichter, wat te merken is aan haar taal. Het is uitstekend vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema. In het midden staat een lang gedicht:
Terwijl Oksana een lange reis maakt naar Siberië, met de as van haar moeder in haar bagage, komen herinneringen boven. Ze woonden in een klein appartement, met de nieuwe vriend van haar moeder. Oksana’s ouders waren uit elkaar en haar vader was al eerder overleden. Ze is begin dertig als haar moeder, haar laatste familielid, komt te overlijden. In haar Siberische geboortedorp ontmoet ze een goede vriendin van haar moeder, die ze als kind ook goed had leren kennen. Meer oude vriendinnen komen erbij. Ze kijken samen naar foto’s en halen herinneringen op aan Oksana’s moeder als tiener.
Ik vind het interessant om te lezen over het gewone leven in Rusland. Oksana vertelt wat haar moeder graag at en hoe het huishouden ging. Die persoonlijke beschrijvingen vind ik mooi. Ze maakt ook uitstapjes naar andere literatuur en mythologie. Daarmee weet ze me niet te boeien en daarom lees ik die stukjes wat vluchtiger. Dat maakt weinig uit, want er is toch geen doorgaande lijn. Tegen het einde komt er een indrukwekkend gedeelte over Oksana’s voorouders en hoe hun levens invloed hebben gehad op het karakter van haar moeder en dus Oksana’s jeugd.
Hier en daar vraag ik me af of ik een braindump zit te lezen of een zorgvuldig gecomponeerd boek. Oksana geeft wel een klein kijkje in haar schrijverskeuken, maar niet over hoe dit boek precies tot stand is gekomen. Hoe dan ook, deze roman is de moeite waard. En ik heb het voornemen om nog eens iets van een moderne Rus te lezen.
'Wond' draait om het overlijden van Oksana’s moeder, als die begin vijftig is. Het is geen chronologisch verteld verhaal en diverse schrijfstijlen komen voorbij. Oksana is dichter, wat te merken is aan haar taal. Het is uitstekend vertaald door Yolanda Bloemen en Seijo Epema. In het midden staat een lang gedicht:
mijn moeder ging dood en de vreselijke wereld kwam tot stilstand
en werd één geheel als een feilloze strakke druppel
die eeuwig glinstert
en een scherp bewustzijn
van razende helderheid
en werd één geheel als een feilloze strakke druppel
die eeuwig glinstert
en een scherp bewustzijn
van razende helderheid
Terwijl Oksana een lange reis maakt naar Siberië, met de as van haar moeder in haar bagage, komen herinneringen boven. Ze woonden in een klein appartement, met de nieuwe vriend van haar moeder. Oksana’s ouders waren uit elkaar en haar vader was al eerder overleden. Ze is begin dertig als haar moeder, haar laatste familielid, komt te overlijden. In haar Siberische geboortedorp ontmoet ze een goede vriendin van haar moeder, die ze als kind ook goed had leren kennen. Meer oude vriendinnen komen erbij. Ze kijken samen naar foto’s en halen herinneringen op aan Oksana’s moeder als tiener.
Ik vind het interessant om te lezen over het gewone leven in Rusland. Oksana vertelt wat haar moeder graag at en hoe het huishouden ging. Die persoonlijke beschrijvingen vind ik mooi. Ze maakt ook uitstapjes naar andere literatuur en mythologie. Daarmee weet ze me niet te boeien en daarom lees ik die stukjes wat vluchtiger. Dat maakt weinig uit, want er is toch geen doorgaande lijn. Tegen het einde komt er een indrukwekkend gedeelte over Oksana’s voorouders en hoe hun levens invloed hebben gehad op het karakter van haar moeder en dus Oksana’s jeugd.
De pijn en boosheid vloeiden voort naar de volgende generaties, zoals de kringen van een in het water geworpen steen zich steeds verder verspreiden. Waarom haatte mijn overgrootmoeder Stalin en waarom was voor de jongere vrouwen in mijn familie onze geschiedenis zo’n ondoorzichtig, beladen thema? Het zwijgen was tot een automatisme geworden, het was de achtergrond waartegen ons leven zich afspeelde. Op een bepaalde manier waren we allemaal verwond en ervoeren het leven als ondraaglijk.
Hier en daar vraag ik me af of ik een braindump zit te lezen of een zorgvuldig gecomponeerd boek. Oksana geeft wel een klein kijkje in haar schrijverskeuken, maar niet over hoe dit boek precies tot stand is gekomen. Hoe dan ook, deze roman is de moeite waard. En ik heb het voornemen om nog eens iets van een moderne Rus te lezen.
* denotes required fields.
* denotes required fields.