De Boodschapper - Kader Abdolah (2008)

Ik heb werkelijk genoten van de Boodschapper van Kader Abdolah. Bij mij heeft hij precies bereikt wat zijn doel was, namelijk de islam inzichtelijk maken voor Nederlanders. Door dit boek heb ik Mohammad leren kennen en minder abstract gemaakt dan hij voor mij was. Op dit moment ben ik bezig in de Koran-vertaling van Abdolah om het beeld van de islam nog scherper te krijgen.

De zinnen van Abdolah zijn zoals we van hem gewend zijn kort en krachtig en het boek leest hierdoor als een trein. Het boek vertelt het levensverhaal van Mohammad gezien vanuit Zeeed de kroniekschrijver. Hij zet Mohammad nadrukkelijk neer als mens (en dus niet als profeet).

Het interessante van deze uitgangspositie is de vele interpretaties die Abdolah open laat. Je kan Mohammad in dit boek terugvinden als de profeet van Allah, die door ingevingen van Allah zijn pas laat bepalen. Maar tegelijkertijd kan je het boek zo lezen dat Mohammad een persoon is die totaal geen band heeft met enige god, maar zogenaamde openbaringen gebruikt om de menigte hem te laten volgen. Volgens deze tweede lezing zou er dus helemaal geen Allah zijn.

Hiermee neemt Abdolah dus een opmerkelijke positie in. Hij geeft zelf nergens zijn oordeel en laat alle interpretaties over aan de lezer. Zeeed spreekt met allerlei mensen die Mohammad gekend hebben, maar beoordeelt deze getuigenissen nergens. Hierdoor word je als lezer gehaal vrij gelaten om je eigen mening te vormen en dit is erg prettig.

Ook ik heb genoten van 'De boodschapper'. Het geeft je een wat betere kijk op de islam en de beweegredenen van vele moslims.

Wat me boeide was het feit dat Mohammed met zijn teksten destijds revolutionair was, vooruitstrevend. En de beleidsbepalers tegen zich in het harnas jaagde omdat hij een betere behandeling voor vrouwen, slaven en kinderen wilde. Vooral vrouwen, die in rangorde lager dan geiten stonden voor de komst van Mohammed, moesten met respect behandeld worden. Dat was in de ogen van velen volstrekt onaanvaardbaar.

Ik vond ook dat Abdolah de mythe voor mij doorbrak over Mohammed en zijn analfabetisme. Want hoe kan het dat een simpele man, die niet kon lezen of schrijven, telkens met poëtische teksten terugkwam van de berg. “Dat moeten haast wel de woorden van god zijn” riepen zijn aanhangers.

Abdolah schetste een beeld van een jonge Mohammed, die gefascineerd was door poëzie en veel tijd doorbracht met het luisteren naar poëten op de markt van Mekka. Een Mohammed die misschien niet kon lezen of schrijven maar wel heel goed kon onthouden. Vele gedichten kon hij uit zijn hoofd reciteren. En daarbij voor mij de mythe doorbrak.

Alhoewel een ander dat misschien anders interpreteert.

En mede daardoor is het boek ook zo goed.

De Koran van Abdolah, die samen met 'De Boodschapper' wordt verkocht, moet niet gezien worden als een echte vertaling van de Koran. Het is meer een vrije interpretatie, waarbij Abdolah meer waarde hecht aan de poetische vorm van zijn vertaling, dan aan de (letterlijke) betekenis van het origineel.

Om maar een voorbeeld te noemen: Elke soera in de Koran begint met: In naam van Allah, de barmhartige, de genadevolle.
Abdolah maakt er van: In naam van Allah, hij is lief, hij vergeeft.

Maar goed, hij geeft zelf toe dat hij voor de schoonheid heeft gekozen.

Het is erg boeiend om dit te lezen. Eigenlijk vind ik dit basiskennis voor elke Nederlander, omdat er zoveel moslims in ons land wonen. Het geeft je inzicht in de islam. Bovendien heeft Kader Abdolah een erg mooie schrijfstijl.

Wat vind je zo mooi aan de schrijfstijl van Abdolah?

Geduldig als de gieren stond hij al een paar jaar zijn kans af te wachten, ‘De Boodschapper’ van Kader Adolah. In de warmte van het afgelopen weekend waagde ik de sprong en las, verwonderde en verveelde me tegelijkertijd. Abdolah schrijft, hoewel dit het enige boek is dat ik van hem las, wat staccato-achtig. In de roman, die als verteller de kroniekschrijver van Mohammad’s leven aan het woord laat, volg je als lezer het leven van Mohammad. Het voelt als een biografie, hoewel het me niet geheel duidelijk is of ik het ook als zodanig mag lezen. Wat is ‘geschiedkundig’ waar en waar betreft het fictie? Ik heb het voor mezelf in het midden gelaten, dat leek me het veiligst. De Mohammad waar ik hier kennis mee maakte is deels een man met dromen, een visie en een missie! Een man die in eerste instantie opkeek tegen de monotheïstische religies in zijn omgeving, Zoroaster; Perzen, de Joden en de Christenen. In tegenstelling tot zijn Arabische stammenomgeving, geloven met 1 boek, 1 god en zonder afgoden! Ontwikkelde buren naast de Arabische, in zijn ogen minder ontwikkelde gemeenschap. Een gemeenschap waarin vrouwen en slaven derderangs burgers waren en waarin op de heiligste plek in Mekka ‘ de Kaäba stenen goden werden verafgood. In een mix van plan en ontvangen profetieën probeert hij zijn volk te overtuigen Allah, de enige god, te volgen.
Op zich boeide me dit verhaal, ik kende het eigenlijk helemaal niet. Ik bleef nieuwsgierig naar de ontwikkelingen, de afloop. Daarnaast irriteerde de beste man me vaak meer dan dat ik met hem sympathiseerde. Zijn drive om zijn gemeenschap geciviliseerder te maken, gelijkwaardigheid van man en vrouw, onvrijwillige slavernij (als vrijwillige al bestaat), werd overschaduwd door zijn egoïsme, opportunisme en later zelfs zijn wreedheid en ‘narcisme’. Waar Jezus vaak bijna irritant zelfopofferend en pacifistisch op het naïeve af kan zijn wordt Mohammad beschreven als een man van vlees en bloed die zich werkelijk aan god noch gebod lijkt te storen! Je zou zeggen: ‘literair een aantrekkelijkere protagonist dan de wat ééndimensionale Jezus van Nazareth maar zo voelde het bij mij in ieder geval niet.
Daarnaast is de schrijfstijl van Kader Abdolah voor mij als een rit in een auto met motorproblemen, de rit en omgeving was interessant maar het horten en stoten van de auto zorgde er bij mij voor dat ik me niet volledig op de omgeving kon focussen! Ben ik dan nu negatief over ‘De Boodschapper’? Nee, ik zou graag nog meer over de geschiedenis van de Islam en het ontstaan van de Koran willen lezen. Nu nog op zoek naar een vertelkunstenaar die er voor mij een TGV-rit van kan maken!

Dat doet hij altijd, zo is zijn stijl Ik vind het mooi, lees hem graag, zo ook dit boek en zijn hervertelling van de Koran.
Misschien is Karen Armstrong interessant als je je verder wilt verdiepen. Ik heb van haar andere boeken gelezen (niet specifiek over de islam) en vond die razend boeiend.

Karen Armstrong is een aanrader. Zelf vind ik ‘In de voetstappen van de profeet’ van Tariq Ramadan zeker ook de moeite waard.

Bij toeval kwam ik gisteren een tweedehands versie tegen van een uitgave van De Geus: een kartonnen doosje, met daarin de twee boeken uit 2008 van Kader Abdolah: 'De Koran: Een Vertaling' en 'De Boodschapper'. Ziet er goed verzorgd uit. Ik had al een tweetalige Engelse versie uit eind jaren 1980 van de Koran, met de Arabische tekst naast de Engelse vertaling. 'De Boodschapper' van Kader Abdolah ken ik nog niet.

Ik vind het altijd leuk om weer een vertaling te ontdekken van de Koran. Van Kader Abdolah vind ik de tweeluik de Koran en de boodschapper vermakelijk. Hij heeft het wel met flink wat fictie vermengd, wat hij dacht ik ook aangeeft ergens. Neemt niet weg dat het een dappere poging is de schoonheid van de taal en de wijsheid te vangen in het Nederlands.

Arabisch is in vergelijking met Nederlands veel meer genuanceerd. Terzijde: ken jij het werk van Fatima Mernissi al? Ik ben benieuwd wat je daarvan vindt.

Het werk van haar ken ik helaas nog niet. Al heb ik al hee lang een of twee boeken van haar ergens liggen. Ik ken haar natuurlijk wel als Marokko’s bekendste feministe en sociologe. Ze heeft een beetje de status van de Egyptische Nawal al Saadawi, ook een grote naam.

Volgens Mohammed Benzakour in het boek De Reus uit de Rif waren zijn ouders cum laude analfabeet. Zij misten niet alleen al het moois wat de mens van op schrift voortbracht; romans, poëzie, essays, reisverslagen, kruidwoordpuzzels. Doordat voor hen niets opzoekbaar is in boeken of kranten, op het wereldwijde web, leunen ongeletterden volledig op hun geheugen, waardoor hun hippocampus bovenmatig sterk ontwikkeld is. Daarbij kent de taal van zijn zijn ouders een orale traditie.
Dat is denk ik vergelijkbaar.

Ken mensen in Marokko die niet alleen gedichten kunnen reciteren maar hele boeken uit het hoofd woord voor woord kunnen navertellen. Het zijn juist analfabeten die het vaak kunnen. Veel landen hebben orale cultuur van verhalen vertellen en kennis overbrengen.

Trouwens, een grote Marokkaanse ‘schrijver’ is Mohamed Mrabet. De man kan niet lezen en schrijven. Hij is iemand die nog hele verhalen kan bedenken, een uitstervende soort helaas. Mensen die het publiek entertainen met verzonnen verhalen. Zijn verhalen zijn door de Amerikaanse auteur Paul Bowles op papier gezet, zodoende is Mrabet een populaire ‘schrijver’ geworden.

Daarnaast zijn er miljoenen analfabeten wereldwijd die de Koran uit hun hoofd kunnen reciteren, ook weer een voorbeeld.