menu

De Zaak-Marietje Kessels: De Onopgeloste Kindermoord in de Tilburgse Noordhoekkerk - Liselotte van Leest (2022)

mijn stem
3,50 (1)
1 stem

Nederlands
Journalistiek / Historisch

336 pagina's
Eerste druk: Volt, Amsterdam (Nederland)

In het Tilburg van 1900 draait de industrie op volle toeren. Het is een stad van extreem rijke fabrikanten en armoedige arbeiders. Eén factor verbindt hen: het katholicisme. Tilburgers hebben meer met Rome dan Den Haag. Binnen deze gemeenschap bevindt zich ook de welgestelde familie Kessels. Het leven lijkt hun toe te lachen, tot de elfjarige dochter Marietje op een ochtend verdwijnt. Er wordt direct een zoekactie op touw gezet, maar het meisje is spoorloos. Twee dagen later vinden agenten haar lichaam, verstopt in de gewelven van de Noordhoekkerk. Een grootschalig onderzoek volgt, maar ruim een eeuw later is de moord nog steeds niet opgelost. Van Leest dook in de archieven en onderzocht alle aspecten van deze zaak. Ze stuitte op tal van merkwaardigheden die er sterk op wijzen dat er tegenstrijdige belangen speelden, en dat niet iedereen binnen justitie erop gebrand was de waarheid boven tafel te krijgen. In De zaak-Marietje Kessels presenteert ze een meeslepende reconstructie van de gebeurtenissen rondom de moord, het onderzoek en het proces.

zoeken in:
avatar van the Cheshire cat
3,5
De Oisterwijkse Liselotte van Leest is (reis)journalist en cultuurhistoricus. Als kind was zij al gefascineerd door deze inmiddels 122 jaar oude moordzaak, omdat Marietje de beste vriendin was van haar overgrootmoeder. Met dit gegeven wordt overigens amper iets gedaan, wat best spijtig is, ik had wel willen weten wie haar overgrootmoeder, het vriendinnetje van Marietje, was. Waar woonde zij? Hoe heette zij?
Het blauw en geel op de omslag verwijst naar het gemeentewapen en de vlag van Tilburg in dezelfde kleuren.

In feite is dit gewoon een truecrime boek, maar af en toe schrijft Van Leest ook verhalend, om zoals ze zelf zegt 'de sfeer van Tilburg als katholieke textielstad over te brengen en de personages meer karakter te geven'. Wonderlijk genoeg gaan die twee genres prima samen, al zoekt ze in het begin nog even naar de juiste balans.
De cultuurhistorische weetjes die met name aan het begin langskomen zijn toch wel erg interessant. Zoals het feit dat zuigelingensterfte in het katholieke deel van Nederland vele malen hoger lag dan elders in het land. Dit kwam doordat priesters het jonge moeders verboden hun kinderen borstvoeding te geven in het openbaar. In plaats van moedermelk gaven de moeders hun kinderen pap en lengden dat aan met water, uit de buurtpomp. Verontreinigd water.
In verhalend opzicht is het zeker niet slecht, het verhalende maakt het zelfs ruimtelijker en daardoor overzichtelijker en dichterbij, maar echt zo heel denderend is het nou ook weer niet moet ik eerlijk bekennen. Soms had ik het gevoel een script te lezen van een of andere oubollige televisieserie uit de jaren zeventig of een straattheatertoneelstukje.. 'Hoe kwam gij erachter dat de koster ermee te maken had?' vroeg een jonge ketellapper.
Waar ik voor vrees is een eventuele clichématige verfilming van deze moordzaak met gekunstelde dialogen en houterig acteerwerk met alleen maar bekende koppen: Frank Lammers als commisaris Caarls, Halina Reyn als Mie Panhuijsen, de praatgrage uitbaatster van café De Zwarte Ruiter, .. en dan een band als Blöf die de themasong voor zijn rekening neemt, 'Groeten uit Tilburg' of zo... Ik zie het al helemaal voor me.
Verder telt het boek wel erg veel asterisken, ook niet zo'n fan van eigenlijk. 'Blootshoofds' is volgens de auteur een in de vergetelheid geraakte term. Vervolgens gaat ze de betekenis van het woord onderaan de bladzijde nog eens uitleggen ook. Ik mag toch hopen dat de gemiddelde lezer wel begrijpt of kan bedenken wat dat woord betekent, ook al is het niet meer gangbaar in onze spreektaal.

Voegt dit boek iets toe aan het reeds in 1988 verschenen Moordhoek van Ed Schilders die de moordzaak al zo uitgebreid en diepgravend had onderzocht? Komt de auteur met iets dat de zaak in een heel nieuw daglicht plaatst? Kortom: heeft Van Leest een scoop te pakken? Het antwoord daarop is: neen. Had ik ook niet verwacht overigens, anders zou dat beslist het nieuws gehaald hebben. Wel heeft ze iets verder gezocht dan Schilders, zo heeft ze bij hoge uitzondering het archief van het bisdom van Den Bosch mogen inzien en is ze daarnaast ook nog eens het archief van de Gemeentepolitie van Tilburg ingedoken, waar ze op een wel heel opmerkelijk document stuitte. Twee maanden voor de moord zou er in Tilburg eveneens een elfjarig meisje onzedelijk zijn betast, notabene in de Noordhoekkerk! Wie er het fijne van wil weten raad ik aan dit boek te lezen.

De Heilig-Hartkerk of Noordhoeksekerk, de plek waar het drama zich voltrok, is in 1975 gesloopt. Een ontwerp van Pierre Cuypers. Met de geplande toren van 90 meter die er overigens nooit kwam zou het de 11de plek innemen in de lijst van hoogste kerktorens van Nederland. Tilburg telde in 1900 evenveel kerktorens als schoorstenen en was van 1873 tot en met 1926 ruim 50 jaar lang de grootste stad van Brabant, door de textielindustrie die er opbloeide uiteraard. Daarvoor was Den Bosch nog de grootste. In 1927 werd Tilburg ingehaald door Eindhoven en dat had dan weer te maken met de komst van de grote gloeilampenfabrikant.
In 1957 kreeg Tilburg een burgemeester die grootste plannen had met zijn stad, Cees Becht. Er moesten meer wegen bijkomen vond Cees en alles wat zijn natte droom in de weg stond kon wat hem betreft worden platgegooid. Dat gaf hem al snel de bijnaam Cees de Sloper.
Net als de Noordhoekkerk ging ook het pand van Café de Zwarte Ruiter, het café er schuin tegenover, hoek Insulinde/Noordstraat, tegen de vlakte. Ook Villa Cecilia, het huis waar de familie Kessels woonde, moest eraan geloven. Eigenlijk is de halve wijk Noordhoek van de kaart geveegd. De imposante muziekinstrumentenfabriek van Mathieu Kessels langs het spoor was in 1955 al met de grond gelijk gemaakt. Dat zou heden ten dage een indrukwekkende entree zijn geweest voor treinreizigers die vanuit Breda de stad in komen rijden, in plaats van dat rijtje inspiratieloze jaren '50 flats dat er nu het uitzicht staat te vergallen.
In heel Tilburg zijn in de tweede helft van de 20ste eeuw vele markante gebouwen gesloopt: het fabriekscomplex van de stoomververij en chemische wasserij De Regenboog aan de Bredaseweg, de lakenfabriek van Pieter Vreede aan de Nieuwendijk (thans Bisschop Zwijsenstraat) uit de 18de eeuw (!), de prachtige parochiekerk van Sint Anna aan de Capucijnenstraat die veel weghad van de Sint-Nicolaaskerk in Amsterdam (niet dezelfde architect overigens), gesloopt in 1973, en tot slot, waar ik misschien nog het meest rouwig om ben, de iconische Lindeboom op de Heuvel die daar vermoedelijk al sinds 1598 stond. Het stadsbestuur besloot begin jaren negentig van de vorige eeuw dat de boom niet meer te redden was, in tegenstelling tot de mening van diverse deskundigen, en in 1994 werd hij onder luid protest uit de grond getrokken.
Natuurlijk was Tilburg nog geen Delft of Leiden geweest als ze al die historische gebouwen en blikvangers hadden laten staan, maar dan had het in ieder geval veel meer potentie gehad en was de stad veel onderscheidender geweest.

Hoewel Van Leest geen dader aanwijst, en dat is eerlijk gezegd maar goed ook, daarvoor zijn de bewijzen te dun, speelde pastoor Van Zinnicq Bergmann een wel heel dubieuze rol in het hele gebeuren, al komt dat ook niet als een verrassing. Zowel de pastoor als twee andere geestelijken die de sleutels van de kerk hadden werden niet als verdachten gezien of zelfs maar verhoord. Dat de kerk én justitie onder één hoedje speelden en er een potje van hebben gemaakt, dat staat buiten kijf. Een héél groot doofpotje.

Eén van de laatste personen die Marietje nog in leven gezien heeft is Mie Panhuijsen van café de Zwarte Ruiter. Zij stond die bewuste woensdagmorgen, 22 augustus 1900, rond half elf de ramen te zemen en zag Marietje vanuit haar café voorbijlopen die even stopte om zichzelf in de spiegelruit te bekijken. Ze streek met haar handje door haar krullen en toen ze Mie zag kijken bloosde ze even.
Op Marietje's graf aan de Bredaseweg worden nog altijd bloemen neergelegd, kaarsjes, steentjes, dat soort dingen... Een jaar of 2 geleden heeft iemand er een stenen beeld van een liggende kat neergezet, die bewaakt nu als een sfinx het graf van Marietje.. miauw!

Gast
geplaatst: vandaag om 11:45 uur

geplaatst: vandaag om 11:45 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.