menu

Verlichting onder Vuur: Woke, Islamisme, Extreemrechts - Dyab Abou Jahjah (2022)

mijn stem
3,50 (1)
1 stem

Nederlands
Ideeƫnliteratuur

280 pagina's
Eerste druk: Ertsberg, Aalter (België)

Illiberalisme wint aan kracht. Als het centrum valt, dan vallen de waarden van de verlichting en de moderniteit. Dyab Abou Jahjah neemt de lezer mee op zijn persoonlijke reis. Van staatsvijand nummer één tot gewaardeerd opiniemaker, van Borgerhout via Beiroet naar Brussel. Hij traceert de evolutie van zijn eigen ideeën, en die van de bredere samenleving. De woke-beweging, islamisme en jihadisme, en extreemrechts: hoe beïnvloeden deze illiberale stromingen elkaar? Hoe kunnen we er een antwoord op bieden, zonder te vervallen in extremisme en racisme? Abou Jahjah is even kritisch voor het centrum, dat geen antwoord biedt op het gevoel van vervreemding. België’s meest kritische denker fileert de grote samenlevingsproblemen. Abou Jahjah is bezorgd, maar niet pessimistisch. Hij pleit voor een assertief ‘radicaal centrum’ om de moderniteit te redden.

zoeken in:
Bilal030
Ben er net aan begonnen. Zoals altijd ervaar ik zijn boeken als ‘colleges’; enorm veel informatie en altijd interessant. Voordat ik begon heb ik eerst naar een minstens net zo interessant gesprek geluisterd (Welcome to the AA podcast):

https://youtu.be/lBfKqE4QbVI

Bilal030
Dit boek is enorm rijk aan informatie. Het behandelt zware en belangrijke onderwerpen maar door de manier van schrijven voelt het nergens afstandelijk. De schrijver neemt je vanaf het begin mee omdat het verhalend en persoonlijk geschreven is. Abou Jahjah neemt de lezer mee terug naar zijn verleden in Libanon, via zijn emigratie naar België weer terug naar Libanon om vervolgens weer in België, in Brussel terecht te komen. Bij elke fase staat hij stil bij de actuele situatie aldaar en zijn rol daar in. Migratie, vervreemding, de Arabische lente, remigratie naar België en zijn kennismaking met een nieuwe dynamiek in antiracistisch activisme waarin hij, als old school antiracistisch activist, zich niet altijd even thuis voelt.

De geschiedenis van de Verlichting komt uitvoerig aan bod. Van haar wortels in de Arabisch-islamitische beschaving tot de grote Europese denkers die met hun bijdragen de Verlichting tot volle wasdom hebben doen groeien. Abou Jahjah laat zien dat door alle tijden er ook altijd vormen van Tegenverlichting zijn geweest. De Verlichting heeft altijd te maken met ideologieën die op hun kansen wachten om een nieuw ‘regime’ te installeren.

Voor de huidige tijd ziet hij drie gevaren die elk op eigen manier de tegenverlichting vorm geven. De extremisten van de woke beweging vallen volgens hem hieronder, onder andere vanwege het reduceren van de blanke Europese beschaving tot kolonialisme, onderdrukking en racisme. Ook stelt hij dat de extremistische wokes blanke mensen niet als individuen beschouwen maar altijd als vertegenwoordiger van het witte en onderdrukkende kwaad. Ze zijn zogezegd doorgeslagen in hun antiracisme, zo ver dat zij zelf alles in kleur zijn gaan zien. Zij delen de wereld in de onderdrukkers en onderdrukten, vervolgens plakken ze een kleurtje eraan vast. Hiermee essentialiseren zij de westerse blanke beschaving als dader en tegelijkertijd de niet-westerse donkere beschaving als eeuwig slachtoffer. De cancel cultuur is ook een vorm van tegenverlichting omdat het de vrijheid van meningsuiting aantast en niet tot debat uitnodigt.

Het islamisme is een ander gevaar. Zelden lees je zo duidelijk als in dit boek wat het verschil is tussen islam en islamisme. Te vaak, en dan vooral door islamisten en rechtse partijen, worden deze twee als hetzelfde beschouwt met alle gevolgen van dien. Islamisme is het politiseren van de islam. Abou Jahjah gaat ver terug in de islamitische geschiedenis om te laten zien dat tijdens de eerste generaties moslims er al een sektarische beweging was die de mainstream islam te soft vond. Zij werden de Khawaridj genoemd en werden om hun extremisme en uiteindelijk gewelddadige houding al vroeg in de islam verketterd. Zij waren de eerste islamisten. Khawarij betekent ook letterlijk ‘zij die erbuiten zijn gaan staan’, door hun gedrag stapten zij vrijwillig uit de islam.

Het grootste gevaar ziet Abou Jahjah vanuit extreemrechts. Duidelijk wordt dat zij niet zoveel hebben met de waarden vanuit de Verlichting. Gelijkheid, het individu, vrijheid van meningsuiting, de scheiding der machten; het komt allemaal onder druk te staan als extreemrechts de macht in handen krijgt. Zo zie je dat extreemrechts regelmatig de aanval opent op onafhankelijke rechters die zogenaamd niet in het belang van wie dan ook zouden beslissen. Het is natuurlijk ook de bedoeling dat zij in niemands belang beslissen want we leven in een rechtsstaat waar rechters hun werk onafhankelijk kunnen uitvoeren en op basis van de wet uitspraken doen. Abou Jahjah is zelf natuurlijk ook slachtoffer geweest van een politieke arrestatie in 2002. De premier nota bene riep op tot arrestatie en zou dat niet mogelijk zijn, moest er maar snel een wet gemaakt worden die het wel mogelijk maakte. Het politieke vonnis waarin hij schuldig werd verklaard werd gelukkig voor hem in hoger beroep teniet gedaan. Dit was enkel mogelijk vanwege de scheiding der machten want de establishment had een kritische dissident graag achter de tralies gezien.

Woke, islamisme en extreemrechts. Deze drie stromingen ziet hij als de huidige vertegenwoordigers van de tegenverlichting en hij pleit voor een radicaal centrum; een centrum dat assertief haar waarden durft te verdedigen. Als er teveel ruimte wordt gegeven aan anti liberaal-democratische ideologieën dan zou het zo kunnen zijn dat we op een dag wakker worden in een maatschappij waarin de Verlichting verleden tijd is. En dat moeten we niet willen.

avatar van Donkerwoud
Flink stuk, maar verschrikkelijk interessant. Bedankt, Bilal.

Bilal030
Het liep een beetje uit de hand. Vind het ook zo verschrikkelijk interessant. Bedankt, Donkerwoud!


Bilal030
Ik zie dat ik mij, zoals andere reviews in de media, heb beperkt tot wat het boek over vandaag de dag zegt. Dat doet het boek tekort vind ik. Vandaar dat ik ook het volgende kwijt wil:

“Terwijl Europa wegzonk in de duisternis van de middeleeuwen, baadde de Arabische wereld in kennis en debat”

Een van de vele intrigerende zinnen uit een boek dat vooral een scherpe analyse is van de huidige uitdagingen voor de vrije wereld. Maar het verheldert niet alleen de huidige wereld, het is ook een leerzame reis door de geschiedenis; hoe zijn we gekomen tot de wereld van vandaag? Wie of wat heeft het huidige westen geïnspireerd? Hoe kwamen de renaissance en de verlichting in Europa tot stand? Al jaren ben ik gefascineerd door de Arabisch-islamitische beschaving als inspiratie voor het westen zoals we dat vandaag kennen. Het wordt in dit boek kundig en aantrekkelijk beschreven, zonder blinde verheerlijking maar feitelijk onderbouwend en inspirerend. De vraag waarom de verlichting in Europa tot wasdom kon komen en niet in de Arabische wereld wordt niet uit de weg gegaan.

avatar van misterfool
Als ik kijk naar de recensie van Bilal van 10 april 2022; dan valt me op dat ik (grotendeels) dezelfde ideologische haardvuren identifceer als Jahjah; ofschoon ik Woke gevaarlijker dan extreemrechts acht. Genoeg reden om het boek eens een kans te geven, i.i.g. Gaat op de te lezen lijst.

Gast
geplaatst: vandaag om 09:02 uur

geplaatst: vandaag om 09:02 uur

Let op: In verband met copyright is het op BoekMeter.nl niet toegestaan om de inhoud van externe websites over te nemen, ook niet met bronvermelding. Je mag natuurlijk wel een link naar een externe pagina plaatsen, samen met je eigen beschrijving of eventueel de eerste alinea van de tekst. Je krijgt deze waarschuwing omdat het er op lijkt dat je een lange tekst hebt geplakt in je bericht.

* denotes required fields.

Let op! Je gebruikersnaam is voor iedereen zichtbaar, en kun je later niet meer aanpassen.

* denotes required fields.